Modest Mouse - The Lonesome Crowded West (1997)

Hoe geweldig het eerste nummer al is, onorthodox, en meeslepend tot aan de laatste tonen, met die puike dramamine-verwijzing op het laatst. En dan Hearts Cook Brain, een nummer dat intetogen en breekbaar gezongen is, terwijl er een heerlijke gitaarrif dwars doorheen zeurt. Convenient Parking is ook een loeisterk nummer, de opzwepende drums, het schreeuwerige refrein, het coupletje dat op het einde op briljante wijze uitgesponnen wordt.

Het vierde nummer, Lounge (Closing Time), laat ineens een andere kant van Modest Mouse zien. Waar de rest van de nummers vooral doen denken aan Pixies en Pavement, had dit een composite Gang Of Four kunnen zijn. Het nummer kabbelt wel op een wat vreemde incoherente wijze voort, maar dat went wel na wat luisterbeurten.

Na het niet al te memorabele country-hosnummer Jesus Christ was an only Child, volgt het hart van de CD met drie geniale nummers. Doin' The Cockroach heeft een geweldige opbouw, de rauwe ouwe Modest Mouse sound komt hier middels geniaal gejam optimaal naar voren. Cowboy Dan is een cultnummer onder MM-fan met mooie doordachte lyrics. Ook Trailer Trash leunt in eerste instantie op zijn mooie lyrics, maar in het slot van het nummer wordt de luisteraars nog op een kippenvel veroorzakende kakafonie beloond.

De twee daaropvolgende nummers deinen haast ongemerkt voort, maar daarna worden we weer flink wakker geschud door Shit Luck. Godallejezus, wat een nummer. Brock schreeuwt een paar willekeurige rampsituaties door de microfoon, telkens opgevolgd door een zwaar overdreven emo-rif. Het is volgens mij ook een nummer dat een beetje de spot wil drijven met de emo-scene, omdat het er zo schandalig dik bovenop ligt. Hoe dan ook, het nummer doet me altijd denken aan de Wouter Bos in de laatste week van de verkiezingen . Hoe alles faliekant mis kan gaan.

Na het strakke tien minuten durende nummer Truckers Atlas, stelt Brock zich op als drinkebroeder in een leeg leven, en als misantropische pessimist in respectievelijk Polar Opposites en Bankrupt On Selling. Die laatste hoort bij de mooiste verdrietige nummers die ik ooit gehoord heb.

Het slotnummer is een alt-country nummer met een erg aanstekelijke zanglijn. Brock zingt over een misantropische filosoof in een café. Een beeld dat goed in het album past. Lange verlaten wegen, eenzaamheid, vergankelijkheid van kleine gemeenschappen door globalisering, dat zijn associaties die het pre-2000 Modest Mouse opriep. Het slotnummer mondt uiteindelijk uit in een drie minuten drumdemonstratie. De plotse tempoversnelling die daaraan voorafgaat laat je de eerste keer dat je die hoort faliekant de pleuris schrikken, maar dat is/was Modest Mouse. Onorthodox, intelligent, verrassend, verdrietig, ontoegankelijk. Jammer dat dit album zo wordt ondersneeuwd door hun - weliswaar meestendeels fantatsische - nieuwe materiaal.

Godver, toen ik ik dit bericht typte wilde ik eigenlijk alleen iets zeggen over het eerste nummer .

Echt zo'n halfvergeten indieplaat, maar wat voor een!. Eerste beluistering geeft zo'n 'wat de fok is dit in hemelsnaam' gevoel, maar na een aantal keer draaien ontdek je de schitterende en unieke songs die onder de chaos schuilgaan (fijne lyrics ook trouwens).
Een aantal nummers zijn rasechte parels en laten je niet meer los als ze je in hun greep hebben: Cowboy Day, Doin The cockroach, Teeth like god's shoeshine en Trailer Trash... Liefde voor het leven.


Can't do it, not even if sober
Can't get that engine turned over!

Mijn eerste kennismaking met een album van Modest Mouse is mij goed bevallen. Met een zeer ambitieuze speelduur van bijna 75 minuten vraagt de band van zanger Isaac Brock heel wat van zijn luisteraar. Het album opent verschroeiend met het geniale Teeth Like God’s Shoeshine. Een wat bizarre titel voor een nummer die zich langzaam heeft ontpopt als favoriet van het album. De uitbarstingen zijn ongekend en de tekst is heerlijk bizar.

The Lonesome Crowded West bevat nog meer van dit soort geniale nummers die ik pas na een aantal luisterbeurten echt op waarde kan schatten. Neem bijvoorbeeld Cowdoy Dan, Doin The Cockroach en de tempowisselingen in Lounge (Closing Time). Modest Mouse laat ook met regelmaat zijn gevoelige kant zien met bijvoorbeeld Bankrupt on Selling en het schitterende Trailer Trash. Het ligt voor de hand dat een album met een dergelijk lange speelduur een paar tegenvallende nummers bevat, en dat is ook hier het geval. Truckers Atlas duurt wat te lang en Jesus Christ was an Only Child is ook niet echt mijn ding. Niettemin een schitterende parel van Modest Mouse die duidelijk smaakt naar meer.

De reïntegratie van Ward deel 8:

Snoeperd heeft mij met de onmogelijke taak opgezadeld om mijn favoriete album aller tijden te recenseren. Kun je als muziekliefhebber met woorden ooit recht doen aan de band die je hebt met je meest dierbare album? Die liefde gaat dieper dan een ik hou van dit album om reden A,B en C. Die persoonlijke klik die je voelt bij je lievelingsalbum is iets onverklaarbaars. Natuurlijk heb ik argumenten waarom ik dit een sterke plaat vind, maar een verklaring waarom ik The Lonesome Crowded West verkies boven alle andere albums heb ik zelf ook niet. Hierdoor weet ik bij aanvang van mijn recensie al dat deze recensie nooit succesvol kan zijn. Desalniettemin ben ik het aan mijzelf, maar bovenal aan dit album, verschuldigd om toch een poging te wagen.

I didn’t move to the city, the city moved to me and I want out desperately (Cowboy Dan)

Isaac Brock beschrijft op dit album een tijd van transitie. De natuur wordt langzaam verdrongen door de zich maar altijd uitbreidende ‘beschaving’. Kleine Amerikaanse steden verliezen hun identiteit doordat kleine middenstanders worden weggevaagd door grote winkelketens en winkelcentra. Alles lijkt te draaien om materialisme en winst maken. Het leven wordt steeds onpersoonlijker. Brock voelt zich vervreemd van deze veranderingen en schreeuwt zijn frustraties van zich af op dit album. Niet voor niets identificeert hij zichzelf in zijn teksten met mensen die aan de rand van deze veranderende wereld leven: white trash, truckers en zelfs een cowboy. De titel The Lonesome Crowded West zegt eigenlijk alles: de wereld wordt alleen maar drukker en voller, maar dit brengt enkel eenzaamheid met zich mee.

Brock weet dit echter te verpakken in mooie, surrealistische metaforen (“Eating snowflakes with plastic forks”). Bovendien heeft hij een talent voor het schetsen van vervreemdende, intrigerende taferelen. Wat te denken bijvoorbeeld van de dronken cowboy die God probeert te vermoorden in Cowboy Dan: He drove to the desert, fired his rifle in the sky / And says, "God if I have to die you will have to die". Hierdoor ligt de boodschap er nooit te dik op en kan iedereen uit zijn teksten halen wat hij/zij zelf wil. Al is die afkeer van de asfaltering van de wereld duidelijk aanwezig:

Waiting to bleed on the big streets
That bleed out on the highways and
Off to other cities built to make and
Store these rocks
(Convenient Parking)

Al is Isaac Brock een begenadigd tekstschrijver, Modest Mouse heeft veel meer te bieden dan enkel dat. Een struikelblok voor veel mensen is de stem van Brock, iets waar ik in het begin ook aan heb moeten wennen. Brock heeft absoluut geen mooie stem. Zijn zang is schreeuwerig, rauw en vaak niet al te zuiver (om over zijn geslis nog maar te zwijgen). Toch schuilt er een emotionele eerlijkheid in zijn stem die me diep in mijn hart raakt en door de jaren heen is zijn stem me zeer dierbaar geworden. Bovendien past het rauwe, bijna brute stemgeluid perfect bij de muziek, die al net zo rammelt als Brock zijn stem. De muziek bevindt zich ergens tussen Pavement, Pixies en Built To Spill in, maar blijft altijd onmiskenbaar Modest Mouse. De voorspelbare, conventionele weg wordt altijd gemeden. Rauw, compromisloos en tegendraads zijn hier sleutelwoorden. Hoekige, dansbare, schreeuwerige stukken worden afgewisseld met uitgesponnen instrumentale jams. Ik ken geen andere band die op zo’n natuurlijke wijze van brute agressie abrupt kan omschakelen naar totale rust en weer terug. De sfeer is er een van desillusie, depressie en frustratie.

De toon van het album mag dan wel doorspekt zijn met cynisme en zwartgallige humor, toch zijn er ook momenten van ontwapenende eerlijkheid. Zo begint Brock’s kritiek op het gebrek aan authenticiteit bij veel mensen in de ontroerende ballad Bankrupt on Selling nog vanuit een afstandelijk sarcasme (Well all the Apostles-they're sitting in swings / Saying "I'd sell off my Savior for a set of new rings / And some sandles with the style of straps that cling best to the era"). Brock geeft zich op het einde van het nummer echter onverwachts bloot wanneer hij concludeert dat hij zelf geen haar beter is en dit koppelt aan een stukgelopen relatie (“I come clean out of love with my lover / I still love her / Loved her more when she used to be sober and I was kinder”). Het meest ontroerende moment is echter het door merg en been gaande Trailer Trash. Een hartverscheurend nummer over de uitzichtloze situatie waar de Amerikaanse ‘white trash’ zich in bevinden.

The Lonesome Crowded West is tegendraads, dissonant, rauw, inventief, melancholisch en ontwapenend. Een cynisch commentaar op het moderne leven en de suburbanisering van Amerika. De tragiek van het verdwijnen van de Amerikaanse kleinstedelijke cultuur wordt zo scherp beschreven, dat je niet anders kan dan meegaan in Isaac Brock zijn woede en desillusie. Al kan ik hun later werk ook wel goed waarderen, mis ik ergens toch wel de rauwe urgentie en ontoegankelijkheid van hun oude werk. Deze plaat klinkt nog alsof die op elk moment uit elkaar kan vallen (maar dat natuurlijk gelukkig nooit doet). Rotsvast op die nummer 1 positie in mijn top 10.

Een heerlijk rauwe plaat natuurlijk, maar het is de intensiteit die het echt bijzonder maakt. De woede-uitbarsting tegen consumentisme op Teeth Like God's Shoeshine en de melancholie van Bankrupt on Selling, die je onmogelijk niet kunt voelen. Ik krijg het idee dat zanger Isaac Brock er best wel doorheen zit. Dat hij in het minst erge geval ontevreden is met de wereld en zijn leven, en in het ergste geval een depressie heeft en het huis niet meer uit komt. Een paar teksten die me dat idee geven:

'The years go fast and the days go slow.'
'I'm trying to drink away the moments that i cannot sleep away.'
'I come clean out of love with my lover. I still love her, loved her more when she was sober and I was kinder.'

Het is prachtig en ik had al een heel gedetailleerd beeld van Brock in mijn hoofd, tot ik de Pitchfork-documentaire zag. Hier zit geen gebroken man (de bassist maakt meer die indruk). Nou is het meer dan vijftien jaar later natuurlijk, maar ook als ik hem zie praten over de nummers krijg ik bijna het idee dat het een beetje aanstellerij was allemaal.

Neem Trailer Trash. Een persoonlijk nummer over de tijd dat Isaac in een woonwagen moest wonen in zijn jeugd, en Isaac zegt doodleuk dat het allemaal niet zo erg was eigenlijk, en dat hij nogal overdrijft in het nummer. En Doin' the Cockcroach, wat klinkt als een schreeuw om help, schreef ze omdat ze wel wilden dat mensen konden dansen bij hun concerten.

En dan volgt nog een leuk verhaaltje over hoe ze voor het eerst gezellig op tour gingen, en een geweldige tijd hadden. Het voelt alsof Modest Mouse met deze documentaire hun album, dat een maandje van mij was, terugeisen. Maar dat laat ik niet gebeuren.

Ergens in de documentaire merkt iemand op dat Brock in zijn teksten altijd het meest eerlijk was geweest. Daar houd ik me dan maar aan vast: misschien relativeert Brock zijn teksten gewoon in het interview, of was de interviewer matig. En zelfs als de emoties op het album echt overdreven zijn, ik laat dit album er niet door verpesten. Het zou misschien nog wel knapper zijn: zo'n intens album maken, met geleende emotie.