Björk - Fossora (2022)

Dan vraag je toch of de buren op een flink volume hard willen draaien, blijf je lekker buiten - of je draait Eric Clapton, weet je meteen waarom je weg blijft.

's Avonds laat, glas hoestdrank (Lagavullin) erbij, laat maar komen

En dan te bedenken dat Post en Homogenic wmb geniaal waren.
Telegram trouwens ook.

Die zijn al 25 jaar oud, maar nog steeds geniaal inderdaad. Toch ben ik blij dat ze nu met iets anders komt.

Ik zal het wel niet begrijpen maar ik vind dit album verschrikkelijk. Vooral de eerste 3 nummers. Luister wel een keer een oud album als ik Björk wil horen.

Ik begrijp het niet dus geef het maar 1 ster...je kan dan toch beter gewoon geen rating doen? Of op z'n minst de moeite nemen om wat beter te luisteren.

'Ik zal het wel niet begrijpen' staat er. Waarschijnlijk bedoeld om reacties als 'je begrijpt het niet' voor te zijn.

Door haar opvallende verschijning, haar mysterieuze IJslandse geboortegrond en haar lieve feeërieke sprookjeselfjes uiterlijk verovert Björk de harten van de alternatieve muziekliefhebber. Eerst als frontvrouw in het tegendraadse geniaal neurotische The Sugarcubes, vervolgens met de dansbare variant van het toegankelijke vrolijke Debut. Haar feministische zelfverzekerdheid krijgt een flinke deuk wanneer ze in labiele overspannenheid gefrustreerd een aasgierige fotograaf aanvalt. De schrijvende pers zet haar vervolgens als een arrogante wispelturige persoonlijkheid neer. Hoe ver moet echter je gaan om het privéleven van een popster binnen te dringen? Zijn de grootste stalkers niet de grens vervagende paparazzi die koste wat het kost zich als verziekende parasieten opdringen, leegzuigen en het mediacircus met een hoopje aan zurige shituitwerpselen besmetten?

De bescheiden Björk overstijgt deze ellendige benadering door vervolgens nog maar sporadisch interviews te geven. Als een beschermende moederfiguur ontfermt ze zich om haar gezin. Publiciteitsarm zoekt Björk de rust in de flora en fauna van de koude zilverkleurige vlaktes van IJsland. Ze is gelijkwaardig met de natuur en projecteert dat in het gedurfde spirituele Utopia. Haar eigen wereldschepping, haar eigen idealisme in haar eigen omvattende werkelijkheid, botsend met het gevaarlijke realisme. Veilig, overzichtelijk in balans met Moeder Aarde. De cirkel is rond, krachtig als een onbreekbare ijzeren ketting. Muziekliefhebbers hebben er vrede mee dat de zangeres de business vaarwel zegt, de anonimiteit opzoekt en hiermee een vruchtbare gepassioneerde periode afsluit. Men weet dan nog niet dat de ontkiemende barokke resttrack Allow om een vervolg vraagt en gepast het moment afwacht om Fossora te introduceren.

Deze uitgebreide geschiedvertelling is nodig om Fossora beter te begrijpen. Björk graaft haar afgesloten verleden weer op en plaatst die massa aan levensbepalende ervaringen in het heden. Ze graaft dieper in de pijn en het onbegrip, dieper in de geluksmomenten, dieper in haar volksliederen roots waar ze het klassiek traditionele sobere Fagurt Er í Fjörðum treft. Op Fossora confronteert ze schoonheid met lelijkheid, wat een agressief chaotisch geheel oplevert, maar waarin net zoveel ruimte voor de muzikale kunstvormenpracht en adembenemende klimaatbeleving is. Vergeet niet dat de afstervende aarde nog steeds een immense doodbloedende wond is, welke de onzekere milieutoekomst voor strijdbaar kapitalisme opoffert. Vernietigende bulldozers graven dat laatste stukje aan groen weg. Björk plant in de donkere onderlaag een dertiental aan onkruid verdelgende zaadjes, klaar om tot bloei te komen. Het overbevolkte transformerende Fungal City mierennest territorium, half aards ondergronds, half toereikend bovengronds.

De a capella interrupties in het bevreemdende Mycelia vormen hierbij een belangrijke sleuteltrack. Hoe een netwerk aan liefde bedrijvende gevlochten schimmeldraden zich op vergiftigende mestgronden ontplooien tot een organisch ecosysteem. Humusrijke leegrovende Atopos landslakken, die hun slijmerige spoor in de openingstrack achterlaten. Volgevreten traag in een gevuld aardedekbed met dromerige nachtmerrie bestrijdende tegendraadsheid en hemel bestijgende vluchtbasklarinetten. Een hoekige paringsdans waarmee de vocalist naar de opruiende KUKL basisklanken teruggrijpt waarmee het Björk verhaal vorm krijgt. Een kakofonische klankenbrei, in het gareel gehouden door de oorverdovende militante gabberhouse van geluidsterrorist Kasimyn, die er de nodige explosieve dancebeats onder dropt. Zijn gewetenloze aanpak om met het griezelig industriële voodoo exorcistische Trölla-Gabba een angstcultuur te creëren, inhakende op het internet nepnieuws verderf, laat een nog indringende indruk achter.

Kwetsbaarheid loert om de hoek bij het dreigende duistere uitgemergelde Victimhood karkas uit het verleden. De Hell Is Round the Corner echo die haar voormalige vluchtige partner Tricky jaren geleden al van illustratieve melodielijnen voorziet. Het geeft inzicht in de depressieve zelfvernietigingsdrang welke Björks nukkige grillen van het fotograaftrauma opnieuw laat herbeleven. Voor altijd beschadigd, voor altijd een slachtoffer. Geworteld en genageld in de afgesleten groeven van haar bestaan. De dood en de wedergeboorte in het leven scheppende Ovule, de oerknal van het menselijke vermogen. Een emotioneel verknipt treurblazersschouwspel met daar doorheen die kenmerkende Björkiaanse zinskronkelingen.

Ontroerend in het verlies van haar eigen moeder, een geleerde activiste die haar tevens dat gevoel voor universele mensenliefde meegeeft. Sorrowful Soil schenkt de overleden Hildur Rúna Hauksdóttir terug aan die heilige grond. Traditionele bovenaardse engelenlofzang met een stukje eeuwenoude cultuurbeleving. De triestheid van het gemis houdt de herinnering scherp. Melodieuze tikkende tijdsklokken, hemelpoortdeurbellen en krachtige gongslagen geven Ancestress kleur. De strijd tegen de vooruitgang ingehaald door het noodzakelijke goed. Pacemaker techniek vervangt het peacemaker hippie ideologie. De angst voor het definitieve afscheid als haar moeders ziel zich voor altijd in haar hart nestelt. De ontstaande leegte opgevuld door de wijsheden erfenis van haar directe voorouder.

Familiair in de kracht van haar moederschap waarin een intieme rol voor haar kinderen is weggelegd. Bijzonder omdat ze deze juist altijd zo uit de publiciteit houdt. Björk stelt haar toekomst veilig door haar boodschap aan haar zoon Sindri Eldon over te dragen, de versmelting van de gezamenlijke woorden in het refrein van Ancestress. Met dochterlief Ísadóra Bjarkardóttir Barney houdt ze de grote schoonmaak in het opruimend melancholische Her Mother’s House. Nostalgische momenten in het allesomvattend familiealbum ordenen. Het grillige Fossora is geen gemakkelijke plaat, maar wel een typische Björk plaat. Onvoorspelbaar rebels, tegendraads anarchistisch en vooral weer vernieuwend experimenteel. Onder die complexe lagen ligt misschien wel haar meest persoonlijke prestatie verborgen, al moet je weldegelijk moeite doen om dit te ontdekken, te bestuderen en te ervaren.

Björk - Fossora | Alternative | Written in Music - writteninmusic.com

De houtblazers doen het 'm. En die Rivella-reclamequote is, me dunkt, hier wel 'spot on'. Kent u hem nog?

Atopos, Mycelia en Trölla-Gabba zijn mijn favorieten.

'Allow' is het prijsnummer hier. Schitterend! 'Fungal City' doet er niet veel voor onder.

Ik vind haar stem gewoon niet meer mooi, haar melodieën ongeïnspireerd en de muziek onsamenhangend. De akoestische blazers met de elektronische beats voelt als twee verschillende werelden die niet kunnen samensmelten. En Björk d'r frasering werkt niet mee, daar raakt de structuur alleen maar onduidelijker door. Ik heb alleen maar een frons op m'n voorhoofd als ik ernaar luister en haal er geen luister plezier uit.
Harde woorden, maar ik heb Björk hoog zitten en daarmee de lat van verwachting ook. Haar werk t/m Vulnicura vind ik fantastisch (op Volta na misschien) maar sinds Utopia klikt het niet meer. Ik kon daar niks mee en nu met Fossora weer, dus is voor mij de reis met Björk denk ik gewoon voorbij.

Mij verbaast het een beetje dat sommigen dit album maar lastig vinden. Heeft het iets met luisterervaring te maken vraag ik me dan af. Helpt het om vertrouwd te zijn met free jazz en hedendaags klassiek? Ik zou het niet weten. Ik vind dit in ieder geval een vrij toegankelijk album. De stem van Björk kan wel eens gaan irriteren maar hier klinkt haar stemgeluid juist minder indringend dan vroeger vaak het geval was. De zanglijnen vind ik dan weer apart op integrerende wijze. Zeker niet storend. En af en toe lekker loos gaan met elektronische beats werkt goed. Ik ben wel in mijn nopjes met Fossora.

Best interessant stuk dat Björk voor Apple Music schreef bij deze plaat:

Fossora is an album I recorded in Iceland. I was unusually here for a long time during the pandemic and really enjoyed it, probably the longest I’d been here since I was 16. I really enjoyed shooting down roots and really getting closer with friends and family and loved ones, forming some close connections with my closest network of people. I guess it was in some ways a reaction to the album before, Utopia, which I called a “sci-fi island in the clouds” album—basically because it was sort of out of air with all the flutes and sort of fantasy-themed subject matters. It was very much also about the ideal and what you would like your world to be, whereas Fossora is sort of what it is, so it’s more like landing into reality, the day-to-day, and therefore a lot of grounding and earth connection. And that’s why I ended up calling Fossora “the mushroom album”. It is in a way a visual shortcut to that, it’s all six bass clarinets and a lot of deep sort of murky, bottom-end sound world, and this is the shortcut I used with my engineers, mixing engineers and musicians to describe that—not sitting in the clouds but it’s a nest on the ground.

“Fossora” is a word that I made up from Latin, the female of fossor, which basically means the digger, the one who digs into the ground. The word fossil comes from this, and it’s kind of again, you know, just to exaggerate this feeling of digging oneself into the ground, both in the cosy way with friends and loved ones, but also saying goodbye to ancestors and funerals and that kind of sort of digging. It is both happy digging and also the sort of morbid, severe digging that unfortunately all of us have to do to say goodbye to parents in our lifetimes.

“Atopos” (feat. Kasimyn)
“Atopos” is the first single because it is almost like the passport or the ID card (of the album), it has six bass clarinets and a very fast gabba beat. I spent a lot of time on the clarinet arrangements, and I really wanted this kind of feeling of being inside the soil—very busy, happy, a lot of mushrooms growing really fast like a mycelium orchestra.

“Sorrowful Soil” and “Ancestress” (feat. Sindri Eldon)
Two songs about my mother. “Sorrowful Soil” was written just before she passed away, it's probably capturing more the sadness when you discover that maybe the last chapter of someone's life has started. I wanted to capture this emotion with what I think is the best choir in Iceland, The Hamrahlid Choir. I arranged for nine voices, which is a lot—usually choirs are four voices like soprano, alto or bass. It took them like a whole summer to rehearse this, so I'm really proud of this achievement to capture this beautiful recording. “Ancestress” deals with after my mother passing away, and it's more about the celebration of her life or like a funeral song. It is in chronological order, the verses sort of start with my childhood and sort of follow through her life until the end of it, and it's kind of me learning how to say goodbye to her.

“Fungal City” (feat. serpentwithfeet)
When I was arranging for the six bass clarinets I wanted to capture on the album all different flavours. “Atopos” is the most kind of aggressive fast, “Victimhood” is where it’s most melancholic and sort of Nordic jazz, I guess. And then “Fungal City” is maybe where it's most sort of happy and celebrational. I even decided to also record a string orchestra to back up with this kind of happy celebration and feeling and then ended up asking serpentwithfeet to sing with me the vocals on this song. It is sort of about the capacity to love and this, again, meditation on our capacity to love.

“Mycelia”
“Mycelia” is a good example of how I started writing music for this album. I would sample my own voice making several sounds, several octaves. I really wanted to break out of the normal sort of chord structures that I get stuck in, and this was like the first song, like a celebration, to break out of that. I was sitting in the beautiful mountain area in Iceland overlooking a lake in the summer. It was a beautiful day and I think it captured this kind of high energy, high optimism you get in Iceland’s highlands.

“Ovule”
“Ovule” is almost like the feminine twin to “Atopos”. Lyrically it's sort of about being ready for love and removing all luggage and becoming really fresh—almost like a philosophical anthem to collect all your brain cells and heart cells and soul cells in one point and really like a meditation about love. It imagines three glass eggs, one with ideal love, one with the shadows of love, and one with day-to-day mundane love, and this song is sort of about these three worlds finding equilibrium between these three glass eggs, getting them to coexist.

Absoluut!

Toevallig was ik dit album aan het luisteren toen ik op Rotterdam CS grote banners voor de Diva expositie in de kunsthal zag, op de banners stond heel groot de albumhoes van Fossora (ingezoomd op Björk iig). Wat een toeval, en ook interessant dat ze Björk hebben gekozen (ipv Cher ofzo, een iets meer mainstream diva).

Over het album zelf, ik sta nog steeds achter wat ik hier 2 jaar geleden heb gepost. Wat ik er aan wil toevoegen is dat ik het album beter zou kunnen plaatsen als het een kunstinstallatie zou zijn ipv van een album met liedjes. Björk de artiest wordt nog steeds als popster gezien en gewogen maar dat is ze gewoon niet meer, ze is een avantgarde kunstenaar. Dat maakt haar nieuwere werk zo ingewikkeld om op waarde in te schatten, ze is al heel lang geleden weggelopen van de popwereld maar zoveel beschouwen haar nog als popdiva. Homogenic en Vespertine waren wat mij betreft een overgangsfase en raakte de sweetspot om popmuziekluisteraars mee te nemen naar de kunstwereld. Maar eigenlijk al sinds Medulla en definitief van Biophilia luisteren we eigenlijk niet meer naar liedjes maar naar kunstinstallaties. just my 2 cents.