Mos Def - Black on Both Sides (1999)

Heerlijk album, met een en al heerlijke (soul-achtige) producties. Erg variërend is het ook. Mos Def is een echt goede lyricist en storyteller (Ms. Fat Booty). Tja, wat moet ik hier nog verder over zeggen? Wat een album zeg. Het begin is zeer goed, eerste vijf nummers gewoon een en al topkwaliteit. Eigenlijk is ieder nummer gewoon heerlijk en zoals ik al zei erg variërend, dat maakt het zo goed. Top beats en geweldige verses van Mos Def. 4,5*, kan nog 5* worden.

Ik beluisterde dit album voor het RYM top-250 review topic – anno augustus 2022 was dit RYM #210

Kijk eens aan – een thuiswedstrijd in de RYM-lijst! Deze moderne klassieker van Mos Def heb ik grijsgedraaid in de tweede helft van mijn middelbare schooltijd. Een periode waarin mijn interesses langzaam verschoven van HipHop-only naar een breder spectrum. En waar ik veel rapclassics in die periode een tijdje links heb laten liggen, is Mos Def met zijn veelzijdige en intelligente sound nooit echt van mijn radar verdwenen. Black on Both Sides welteverstaan, want terwijl ik de release van The New Danger en True Magic actief meemaakte, waren dat zulke teleurstellingen dat ik des te meer en vaker teruggreep naar deze welgevormde debuutplaat. Een plaat die niet alleen mijzelf prikkelde, maar ook mijn schoolvrienden op een bepaalde manier verbond – want al groeiden we op sommige vlakken wat uit elkaar: Black on Both Sides voelde voor ons allemaal als een ‘instant classic’. Het doet me dan ook deugd dat deze (terecht) in de RYM-250 staat.

Black on Both Sides is het schoolvoorbeeld van kwaliteitshiphop: minutieus en smaakvol geplaatste samples, beats die je hoofd automatisch op en neer doen bewegen (‘Ms. Fat Booty’!), en Mos Def die zijn flow zo goed onder controle heeft dat hij er mee kan gaan spelen, binnen tracks op kan varieren en er helemaal vandaan kan waaieren zonder de atmosfeer van een track los te laten. Honderden keren moet ik het vol bravoure getitelde ‘Hip Hop’ gedraaid hebben: er wordt hier een definitie gegeven. De tekstuele en flowtechnische inspiratie, die Mos Def op ‘Black Star’ al tentoon spreidde, wordt hier vol gas doorgezet. Je hoort aan alles wat hij doet hoe hij niet kon wachten om zijn debuutplaat uit te brengen: zoveel variatie verpakt in een coherent totaal. Tekstueel prikkelend, technisch van een hoge standaard, en precies voldoende ondernemend om 71 minuten interessant te blijven.

Sommige stukken luisteren als een Greatest Hits terwijl het een reguliere studioplaat is. #2-5 zijn vier regelrechte classics achter elkaar. Mos Def mengt zelfbewustzijn van zijn positie binnen stijl en genre met vrije verkenning. Als je me zou vragen een prototype Hiphopalbum te selecteren voor iemand die het genre nog vreemd is, zou dit complete werk kanshebber zijn. Mos doet zijn kwaliteiten als vanzelfsprekend voorkomen, tot Busta Rhymes in ‘Do It Now’ als eerste gast mag opdraven en gelijk vrij overbodig overkomt. Ondanks de leuke wisselwerking tussen de twee een wat mindere track. Maar direct daarna vormt ‘Got’ de opmaat naar letterlijk en figuurlijk het centrum van de plaat. In ‘Umi Says’ horen we voor het eerst de vrijere vorm tussen rappen, praten en zingen die Mos Def kenmerkt – en die hier telkens geweldig uitpakt, ingepakt tussen de meer straightforward maar immer kleurrijke raptracks.

‘New World Water’ als eenvoudige ode aan het water, ‘Rock & Roll’ als prikkelende kritiek op de herschreven historie van dat genre en bespiegeling op de slavernijgeschiedenis in één. ‘Elvis Presley ain't got no soul, Little Richard is Rock and Roll […] You may dig on the Rolling Stones, but everything they did they stole […]’. Waar Mos Def ook mee aankomt, hij straalt een enorme zelfverzerkerdheid en controle uit, hoewel hij in laatstgenoemde track tegen het einde de plank misslaat. Het is een van de weinige momenten waar de plaat spaak loopt, maar het zij hem vergeven, want zelfs die momenten prikkelen. Ook in het slot kakt de plaat niet in, houdt Mos de touwtjes strak in handen en nodigt hij complementaire gasten uit met Talib Kweli, Q-Tip en HipHops vaste refreinverzorgster: Vinia Mojica, die met haar zalvende stem al sinds ‘A Rollerskating Jam Named “Saturdays”’ kleur geeft aan elke track waarop ze featuret.

Black on Both Sides is een waslijn waarlangs de hoogtepunten aaneengeregen worden: waar bijna elke hiphopplaat van deze speelduur vroeg of laat even inkakt (The Infamous en …Cuban Linx als zeldzame uitzonderingen), gebeurt dat hier niet. Zoals technoplaten vaak iets stoers krijgen als ze niet bang zijn om melodieus en kleurrijk te zijn, zo is deze plaat stoer omdat hij vol durf varieert, zangstukjes inpast, niet bang is om de plank mis te slaan maar vol zelfvertrouwen en levensvreugde tot de luisteraar spreekt. Tot aan de bespiegelende instrumentale uitgeleide aan toe.

Op 24 oktober 2005 zette ik hier op Musicmeter een dikke 4.5* neer, en die blijft 17 jaar later mooi staan.