Bob Dylan - Planet Waves (1974)

Forever Young sluit kant 1 af en opent kant 2, neem ik aan.

Dus op de gewone CD versie staat hij er maar één keer op?

Dirge.. Luister eens goed naar dat nummer echt prachtig en zeer bijzonder. Die constante piano akkoorden het klinkt perfect.

Bob krabbelt hier op uit het dipje dat hij had vanaf 1970 tot aan dit album. Hoewel het album nog niet de klasse heeft van The Basement Tapes, en zeker niet dat van Blood on the Tracks is het beslist een goed album.

Het album begint aardig, maar bij 'Hazel' en 'Something There Is About You' wordt mijn aandacht pas echt gegrepen. 'Forever Young' is vervolgens natuurlijk een terechte klassieker, al heb ik een voorkeur voor Neil Young's (live) versie.

Op deze drie nummers na vind ik de rest niet bijzonder hoogstaand. Gewoon een erg aangename plaat.

Zo op het eerste gehoor verre van de beste Dylan, maar dat had ik ook nergens verwacht, dus dat kan geen teleurstelling genoemd worden. De sfeer is ongeveer dezelfde als die van New Morning (rommelig maar gezellig), maar deze keer met betere nummers. Aanvankelijk was ik een beetje huiverig voor de twee versies van Forever Young achter elkaar, omdat ik verwachtte dat het een zes minuten lang uitgesponnen zeiknummer zou worden, maar dat blijkt erg mee te vallen: de tweede versie is namelijk erg lollig. Geen hoogvlieger, maar wel een leuk album.

Heb wel eens gehoord dat als je Dylan écht wilt horen zingen, je Dirge moet opzetten. Prachtig nummer.

Verder een goede plaat, maar komt niet aan zijn echte toppers.

Ik kan mij goed vinden in het commentaar van Stijn.
Op Basement Tapes, Blood On The Tracks en Desire piekte Dylan opnieuw. Planet Waves zit in de stijgende lijn er naartoe. De nummers bevatten geen echte verrassingen, maar zeker ook geen teleurstellingen.

Ik moet bekennen dat ik dit altijd één van Dylans beste heb gevonden, van het niveau van de zeven klassieke platen van vóór zijn motorongeluk. Maar dat zal ook wel te maken hebben met de begeleiding van The Band (in mijn lijstje van favoriete artiesten staat Dylan op 1 en The Band op 2, say no more). De losheid en het speelplezier sluiten naadloos aan op zowel de vrolijkere als de serieuzere nummers, en Dylan klinkt hier bijzonder gedreven. Swingender dan You angel you, spanneder dan Dirge en aangrijpender dan Going going gone (die ene "slide-noot" van Robertson!) wordt het voor mij niet. En ik weet wel dat Desire en zeker Blood on the tracks een veel grotere reputatie hebben, maar stiekem luister ik toch veel liever naar déze plaat.

Leuk detail: wie goed luistert hoort tegen het einde van Wedding song de knopen van de manchetten van Dylans spijkerjasje tegen de klankkast van zijn gitaar tikken.

Vind deze eigenlijk niet heel veel onderdoen voor Blood on the tracks of Desire.
Allemaal top nummers. Vooral Going, Going, Gone, Forever Young en Dirge vind ik schitterend
4,5

Waarom wordt The Band eigenlijk niet vermeld op de plaat?

Op mijn vinyl exemplaar staat op de achterzijde netjes The Band vermeld en alle leden individueel.

Aha, maar op de voorkant en op de rug staan ze niet, toch? Hier op de site staat de plaat ook onder Bob Dylan i.p.v. Bob Dylan & The Band.

Zal wel komen doordat Dylan alles zelf heeft geschreven op dit album?

Op de rug en voorkant staan ze niet, maar de naam Bob Dylan zelf staat ook niet op de voorkant.

Er zijn van die platen die je steeds over het hoofd ziet. Platen die het niet verdienen om over het hoofd gezien te worden. Dit is zo’n plaat. Waarschijnlijk omdat er weinig klassiekers op staan.

In feite behoort Planet Waves samen met World Gone Wrong tot de meest ondergewaardeerde albums uit Dylans oeuvre. Graag wil ik een lans te breken voor deze plaat, die absoluut tot mijn favoriete Dylan-albums behoort. Een plaat ook die ik bij voorkeur in de wintermaanden opzet.

De openingstrack, On A Night Like This is een liefdesliedje waar de wellust vanaf spat. De protagonist (laten we hem voor het gemak Dylan noemen) beschrijft de tegenstelling tussen de bittere kou buiten en de warmte en opwinding binnen in de oude hut, waar hij zich met zijn geliefde bevindt. Ideaal openingsnummer. Bob heeft er duidelijk zin in maar toont zijn kaarten vooralsnog niet.

Die kaarten worden echter gelijk bij het tweede nummer op tafel gelegd. Going, Going, Gone is voor mij is één van de hoogtepunten op deze plaat. Bloedstollende begeleiding door Robertson op gitaar. Geweldige openingszin ook:

I’ve just reached a place
Where the willow don’t bend

Muziek en tekst gaan hier hand in hand. Het handelt over een man die voor een belangrijke beslissing in zijn leven staat. Hij is letterlijk op het punt aangekomen waar de wilg niet zal buigen. Hij kan niet langer pappen en nathouden. De kogel moet door de kerk! Het zou me niet verbazen als dit over zijn huwelijk met Sara gaat.

Tough Mama bruist en rockt als in zijn beste jaren 60. De begeleiding van The Band is fenomenaal. En Dylan zingt meesterlijk. Ook hier geeft hij te kennen dat hij klaar staat om nieuwe wegen in te slaan:

The prison walls are crumblin’, there is no end in sight
I’ve gained some recognition but I lost my appetite

Hazel is een ietwat lome song over een vrouw die zich niet gemakkelijk laat veroveren. Dit keer geen dark beauty (Tough Mama) maar een verleidelijke vrouw met vuil-blond haar. Het lijkt op het eerste gezicht een aardig tussendoortje. Maar de klasse druipt van dit nummer af.

Something There Is About You is voor mij het tweede hoogtepunt van de plaat. Voor zijn doen een heel persoonlijk nummer. Met weemoed denkt Dylan terug aan de zorgeloosheid van zijn jeugd. Er is iets in zijn geliefde dat hem sterk doet denken aan die tijd in Duluth. Een lang vergeten waarheid. Bobby was 5 jaar oud toen het gezin Zimmerman uit Duluth vertrok en in een interview heeft hij al eens te kennen gegeven dat hij zich vrijwel niets meer herinnert uit die tijd, behalve de misthoorns. Dylan trekt in dit nummer nu eens geen rookgordijnen op en wenst zich niet te verstoppen achter metaforen. De zorgeloosheid duurt slechts 2 coupletten. Binnenkort zal hij het gevecht aangaan met vrouw die hem gered heeft uit de wervelwind. Hij kan haar (Sara?) niet trouw blijven.

Dylan had van Forever Young al een half jaar eerder een demo opgenomen, die ruim 12 jaar later op “Biograph” is terecht gekomen. Forever Young is naar het schijnt opgedragen aan de destijds 3-jarige Jakob, de jongste telg uit het gezin Dylan. Er zijn nogal wat takes van dit nummer opgenomen en het lijkt erop dat Dylan moeite had met het kiezen van de definitieve versie. Uiteindelijk zijn er twee versies van dit nummer op de plaat gekomen. Curieus natuurlijk. De eerste, langzame versie is subliem. De tweede, snellere versie heeft mij nooit kunnen bekoren en voegt wat mij betreft ook bar weinig toe. Op 10 november 1985 werden beide versies door Van Kooten en De Bie als achtergrondmuziek gebruikt voor hun item over de ‘oudere jongeren’ Koos Koets en Robbie Kerkhof. Titel van dit item was “Forever Young”.

Dirge, oorspronkelijk getiteld "Dirge for Martha" is een grimmige klaagzang en een ware beproeving om naar te luisteren. De stem van Dylan gaat door merg en been en de bitterheid van het lied wordt nog versterkt door de kale begeleiding op piano. Dylan trekt hier al zijn zangregisters open. Het gaat over eenzaamheid, onthechting en zelfhaat. Het is een wonder dat de protagonist kan leven met zichzelf. Je wordt er niet bepaald vrolijk van.

Het lichtvoetige You Angel You is een swingend tussendoortje dat je echt nodig hebt na de zware kost van het voorgaande nummer. Dylan is wederom prima bij stem. Degelijke begeleiding ook van The Band.

Never Say Goodbye is voor mij één van de allerbeste Dylan-songs ooit. De beginregels staan voor altijd in mijn geheugen gegrift. Goed gezongen en prachtig begeleid. Het ontroert me iedere keer weer als ik er naar luister. Ook van dit nummer werd in juni 1973 in New York een demo opgenomen met een extra couplet:

Time is all I have to give,
you can have it if you choose
With me you can live,
never say goodbye

De afsluiter Wedding Song lijkt mij een afscheidsbrief aan zijn vrouw. Het is een krachtig nummer. Tussen de regels door proef je dat hij de vrouw die zijn leven verrijkt heeft zal gaan verlaten. Maar hij zal altijd van haar blijven houden.

Planet Waves is een plaat die nogal op zichzelf staat. Het is de enige studio-plaat waar de typische organische begeleiding van The Band prominent aanwezig is. Qua thematiek markeert het de overgang van de knusse geborgenheid van het gezinsleven naar het eenzame bestaan van het tourleven, waar Dylan zich tot op de dag van vandaag aan heeft overgeleverd.

Beste Floater,

als je kijkt naar de laatste bijdrages bij het forumtopic Bob Dylan album top 5, heb je meer medestanders dan je zelf denkt.

Ik ken deze plaat ook al 37 jaar, en hij is me nooit gaan vervelen....

Hierbij een link naar een interview met Rob Fraboni en Dick LaPalm, de mannen achter de knoppen tijdens de opnames voor Planet Waves.



Akoestische versie van Dirge ?

En waarom hebben wij die nog nooit gehoord? Of is die ooit verschenen op één van de inmiddels ontelbare verzamelboxen met outtakes? Weet iemand van het bestaan daarvan? (Op internet staan wel meer verbaasde postings hierover.)

Ter info: Michael Krogsgaard kreeg in de lente van 1995 toegang tot de kluizen van Sony/Columbia in New York. Dagenlang heeft Krogsgaard als een kind in een snoepwinkel mogen rondsnuffelen tussen kisten met opname-tapes die jarenlang achter slot en grendel hadden gestaan.

Hij had de opdracht van Jeff Rosen gekregen om alle sessie-tapes van Dylan te catalogiseren. Bij twijfel kreeg hij zelfs toestemming om opnames daadwerkelijk te beluisteren. Hij heeft zijn onderzoek vervolgens ook gepubliceerd in het Britse fanzine The Telegraph, en later ook in The Bridge.

Krogsgaard heeft alle sessie-opnames in kaart gebracht tot en met halverwege jaren ’90. Van Dirge heeft hij slechts 1 take gevonden en dat is de versie die op Planet Waves staat:

Studio B
The Village Recorder
West Los Angeles, California
November 14, 1973.
Engineer: Rob Fraboni

Dirge - Take 1C ("Dirge for Martha" on recording sheet).
Bob Dylan on piano, Robbie Robertson on guitar.

Als de herinnering van Rob Fraboni juist is (wat natuurlijk ook maar de vraag is na al die jaren) dan is die akoestische opname niet in de kluizen van Sony/Columbia terechtgekomen en zullen we het naar alle waarschijnlijkheid met deze ene versie van Dirge moeten doen....

Dank voor de info, Floater. DIrge was altijd, nou, zoniet mijn lievelingsnummer, dan toch wel het meest aparte en unieke nummer op deze plaat, jammer dat er geen versie met Dylan op gitaar (meer) bestaat.

Ook Clinton Heylin heeft het in zijn Dylan boek Behind The Shades over een akoestische versie van Dirge.
Maar het zou natuurlijk kunnen dat hij dezelfde bron (interview met Rob Fraboni) heeft gebruikt...

Wellicht dat er toch een akoestische versie is, maar die ligt dan niet in de kluizen van Sony en die circuleert ook niet onder verzamelaars van bootlegs.

Bedenk me net dat Planet Waves is opgenomen en uitgebracht gedurende Dylan's korte overstap naar David Geffen's Asylum Records (wat nu Warner Music Group is) en zou het best kunnen dat de originele banden en outtakes dus helemaal niet in het bezit zijn van Columbia/Sony.

Zou dus maar zo kunnen dat deze parel na zo'n 37 jaar nog steeds ergens op een plank ligt...

Ik weet niet precies hoe het juridisch geregeld is, maar de versie van Planet waves die ik al een jaar of 15 geleden kocht was al weer op Columbia uitgegeven, dus ik neem aan dat Columbia de rechten op de Asylum-opnames heeft gekocht (het waren natuurlijk sowieso maar twee albums). Of dat betekent dat daarmee ook de outtakes naar de archieven van Columbia zijn verhuisd weet ik natuurlijk niet...

Nee, de outtakes van Planet Waves bevinden zich gewoon in de kluizen van Sony/Columbia.

Eén outtake van Planet Waves, te weten Nobody 'Cept You, is in 1991 uitgebracht en wel op de cd box "The Bootleg Series, volumes 1-3".

Ik heb nog een andere versie van Nobody 'Cept You, alsmede House Of The Risin' Sun en een andere take van Going, Going, Gone. Allemaal outtakes van Planet Waves.

Mogelijk dat er nog meer circuleert onder verzamelaars.

Op deze link staat wat er tijdens alle 6 opname-dagen voor Planet Waves is opgenomen, maar over een akoestische Dirge is ook hier niets bekend...

edit: hierbij een link naar live versie van Forever Young samen met Mark Knopfler, gisteravond in Londen. Zijn laatste nummer tijdens zijn laatste optreden dit jaar...

Hierbij een link naar Soundcloud, waar de door jou genoemde outtakes te beluisteren zijn.
Inclusief een versie van Crosswind Jamboree...

Interessante link, Stalin! Ook grappig is dat het bij Going going gone alleen om een vocale dub lijkt te gaan, want als je goed luistert (bijvoorbeeld via de koptelefoon) hoor je tussen 1'40 en 1'55 de begeleidingstrack van The Band ver op de achtergrond doorgaan.
 

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: ‘Planet Waves’ is een erg belangrijke plaat geweest in de carrière van Bob Dylan. Het was zijn overstap van CBS naar Asylum, hij begon weer te touren na een zevental jaar, hij liet zijn rol als familieman vallen om weer rockster te worden. Deze plaat maakte hij ook samen met zijn “oude vrienden” van The Band. De terugkeer van Dylan was ingeluid, maar dat betekende ook het begin van het einde van zijn huwelijk met Sara. Daarover meer in mijn bespreking van ‘Blood on the Tracks’.

De hoes van Dylan is besmeurd, zullen sommigen zeggen, met een schilderij van de meester zelve. Ik vind het zeker geen foute keuze, maar het was oorspronkelijk de bedoeling een ander schilderij te gebruiken, kleurrijker dan dit. Ook van de titel ‘Planet Waves’ was aanvankelijk geen sprake; ‘Ceremonies of the Horsemen’ moest de plaat heten, tot Dylan daarop terugkwam. Hij beweerde dat Saturnus een hele tijd zijn weg had geblokkeerd, en dat de doorgang nu eindelijk weer onbelemmerd was. Of we daar nu belang moeten aan hechten, dat weet ik niet, ik gok dat het veeleer één van die vele raadselachtige uitspraken is van het Grote Enigma.

‘Planet Waves’ werd opgenomen in de winter van 1973, niet in New York of Tennessee, maar in Los Angeles, California. Qua gevoel en gemoed ligt de plaat een beetje in het verlengde van zijn uitstekende voorganger, ‘New Morning’, al haalt deze naar mijn mening dat niveau dan weer net niet. Dat neemt echter niet weg dat hier enkele juweeltjes op staan. Daar begin ik dan ook mijn bespreking van het muzikale aspect van de plaat mee.

M’n persoonlijke favoriet is ook meteen het buitenbeentje op de plaat, de vreemde eend in de bijt; ‘Dirge’. In tegenstelling tot de meeste nummers op de plaat, die over het algemeen vrij knus en positief klinken, is dit een ware klaagzang; een gevecht met de liefde en zijn demonen. De werktitel van het nummer luidde ‘Dirge for Martha’, al is niet geweten wie die Martha dan wel is. De term dirge gebruikt men voor een somber, ietwat neerslachtig lied, in dit geval gedomineerd door het karakteristieke pianospel van Dylan. Er werd veel kritiek gegeven op de simpele teksten van Dylan, die in niets meer geleken op wat hij zeven, acht, negen jaar geleden schreef, maar ik moet toch wel zeggen dat de tekst van ‘Dirge’ me aangrijpt. Hij beschrijft zijn lijden en verterende zelftwijfel op een poëtische manier, maar bij momenten ook schokkend direct: “I hate myself for lovin’ you, and the weakness that it showed; you were just a painted face on a trip down Suicide Road”. Daar word je toch even stil van, ik althans. Aan het eind sluit hij dan toch nog af met een noot die licht aan het eind van een oneindige gewaande tunnel toont: “I hate myself for lovin’ you, but I should get over that”.

Een andere sterkhouder is, uiteraard, ‘Forever Young’. En dan heb ik het over de afsluiter van kant A van de LP, niet de opener van kant B. Het heeft er nog even om gespannen of deze tragere, slepender versie de LP wel zou halen, want Dylan wilde ‘m er niet meer op nadat een vriendinnetje van een oude kameraad hem had uitgelachen met de woorden “Komaan Bob, soft aan het worden op je oude dag?” Het zet de onzekerheid van Dylan extra in de verf, maar technicus Fraboni, die een belangrijke rol speelde tijdens de opnamen, wist hem toch te overtuigen. Uiteindelijk kwamen beide versies op de plaat, maar de meest bekende is toch ook wel de beste. Het doet me ook deugd dat Dylan weer meer mondharmonica speelt, en ook de mandoline is een opsteker in het nummer. Dylan schreef het naar verluidt voor zijn zoon Jakob, die inmiddels ook een singer-songwriter is, net als z’n vader.

‘Something There Is About You’ vind ik ook een geweldig nummer. Ook een wat tragere song, waarvan je in eerste instantie misschien denkt dat het over zijn vrouw en muze Sara gaat, maar wanneer ik dan de zin “Rainy days on the Great Lakes, walkin’ the hills of old Duluth’ hoor, begin ik daar ferm aan te twijfelen. Als je weet dat Duluth het dorp is waar Dylan werd grootgebracht, kan het evengoed een mooie mijmering zijn, de herinneringen aan een oude jeugdliefde. Dylan klinkt optimistisch en vrolijk, iets wat een jaar laten zou omslaan in tristesse en bijtende neerslachtigheid.

Dat zijn volgens mij de drie beste nummers van ‘Planet Waves’. Voor het overige zou ik niet durven beweren dat er stinkers opstaan, maar dat niveau wordt door geen enkel ander nummer gehaald. De warme aanpak (met accordeon) van opener ‘On a Night Like This’, de naïeve verliefdheid in afsluiter ‘Wedding Song’, het vanonder het stof halen van Baby Blue in ‘Never Say Goodbye’, allemaal aardig, maar meer eigenlijk ook niet. ‘Planet Waves’ is dan wel een belangrijke plaat voor Dylan geweest, maar verre van zijn beste. Wat niet wegneemt dat het alsnog een goeie plaat is, met enkele songs waarvan de meeste artiesten alleen maar kunnen dromen dat ze ooit zoiets zouden kunnen schrijven. Uiteraard heeft Dylan ook veel gehad aan de deskundigheid en het talent van Robbie Robertson, Levon Helm, Rick Danko, Richard Manuel en Garth Hudson (The Band, dus), en die combinatie bleek toch wel erg goed uit te vallen. Maar dat wisten we al van ‘The Basement Tapes’, natuurlijk.

‘Planet Waves’ is geen mijlpaal, maar je kan ‘m ook niet zomaar negeren. Zonder ‘Planet Waves’ misschien geen ‘Blood on the Tracks’, geen ‘Desire’. Al zijn dat louter speculaties van mijnentwege, die ver naast de waarheid kunnen liggen. Afsluiten doe ik met een citaat uit ‘Going, Going, Gone’, dat Dylan niet heeft opgevolgd (met name de laatste regel), met de bekende gevolgen:

“Grandma said: “Boy, go and follow your heart;
And you’ll be fine at the end of the line;
All that’s gold isn’t meant to shine;
Don’t you and your one true love ever part”.”

Bob Dylan en Sara Lownds scheidden uiteindelijk van elkaar in juni 1977, maar de neergang was al lang ingezet.

3,5 sterren