Deep Purple - Concerto for Group and Orchestra (1969)

En de solo van Blackmore in het First Movement: waanzinnig!!

Deep Purple verkende steeds meer de grenzen van hun muziek om die vervolgens te overschrijden. Op dit vierde album is het op initiatief van toetsenist, hier vooral componist Jon Lord dat de groep experimenteert met kruisbestuiving tussen enerzijds scheurende (prog)rock en anderzijds symfonische romantische muziek met een volledig orkest.
De andere groepsleden zaten hier niet om te springen. Gitarist Ritchie Blackmore niet en al helemaal niet nieuwe zanger Ian Gillan, die dubbel in het diepe werd gegooid: in een nieuwe groep van hoog niveau en dat in dit experiment voor de kiezen krijgen.
Maar ook dirigent Malcolm Arnold en het Royal Philharmonic Orchestra zullen met scheve ogen zijn aangekeken. Intern zal de nodige discussie vooraf zijn gegaan, of dit wel zo’n Concerto for Group and Orchestra wel zo’n goed idee was. Zeker in het Engeland van 1969. Dat het überhaupt doorging is vermoedelijk een wonder op zich.

Het is tevens alweer het tweede album van Deep Purple dat jaar, verschenen in september. Op de oorspronkelijke elpee zijn drie ‘movements’ te horen, onderverdeeld in vier nummers, twee per plaatkant.
Als tiener vond ik dit maar zozo en mijn gevoelens erbij zijn nog altijd gemengd. Waar ik vroeger echter vooral op de rockdelen viel, zijn het nu juist de orkeststukken die me aanspreken. Te vaak beleef ik dat de synthese tussen rock en klassiek is hier nog te veel een poging om (overdreven gesteld) olie met water te mengen.
Mijn moeite zit ‘m vooral in de individuele showcases van respectievelijk Blackmore, drummer Ian Paice en Jon Lord. Helemaal passend in de toenmalige tijdgeest, dát zeker. Nu beleef ik het als minder passend bij een orkest waar het om de compositie met zijn thema’s en motieven gaat. Soms echter lukt het. Als de muziek filmisch is, heb je me beet, zoals het onheilspellende begin van de Second Movement.

In 2002 verscheen een uitgebreide versie, waar een kalme commentaarstem in keurig Engels het concert introduceert en vervolgens Purple zonder orkest Hush, het instrumentale Wring that Neck en het nieuwe Child in Time speelt. Pas daarna, zo blijkt, volgde het orkestrale deel.
Het paste dus in de tijdgeest, neem nou Procol Harum: in 1972 verscheen Live in Concert with the Edmonton Symphony Orchestra.

In een ander muzikaal genre kwam ik laatst het verhaal tegen van bassist Peter Baltes, die metalgroep Accept in 2018 verliet, naar later bleek omdat die groep volgens hem teveel een vaste formule volgt. Hij miste het muzikale avontuur, zoals de symfonische / progrock die hij in in de jaren vóór Accept speelde. Muziek maken met risico's, zoals deze Deep Purple.
Veelzeggend is dat Lord gedurende zijn verdere carrière ruimte bleef maken voor klassiek en diverse kruisbestuivingen. In 2002 trok hij zich zelfs terug uit Purple om andere muziek te kunnen componeren en uitvoeren. Muziek uit de laatste tien jaren van zijn leven, die ik nog eens wil doorspitten.

RonaldjK, ik lees je berichten altijd tot genoegen. Over wat je hierboven beschrijft zet ik toch de nodige vraagtekens. Ik weet niet of je de concertregistratie uit 1969 op dvd wel eens hebt bekeken, je ziet daar een orkest o.l.v. Malcolm Arnold en een rockband die er zichtbaar zin in hadden. In 1999 werd e.e.a. nog een keer dunnetjes over gedaan. Gitarist Ritchie Blackmore was toen niet meer van de partij, Steve Morse was de gitarist van dienst.
Nieuwe zanger Ian Gillan schuwde eind jaren '60, begin jaren '70 volgens mij het experiment niet gezien zijn weergaloze vertolking als Jezus in de allereerste, tevens allerbeste, studio opname van rockopera "Jesus Christ Superstar".

Dank voor je reactie, Hans! De registratie ken ik niet, afgezien van de fragmenten uit docu Rock Family Trees. Maar ik wilde ook niet beweren dat de rest van de groep mordicus tégen dit experiment was. Wél blijkt uit bronnen dat er van tevoren grote twijfels waren bij zowel groep als orkest, op initiatiefnemers Lord en Arnold na.
Toen de knoop eenmaal was doorgehakt, gíngen ze er die woensdag de 24e september ook voor. Na afloop waren de reacties lovend, waarbij die van je vader: mooie herinnering!

Check deze drie bronnen eens:
1. De tekst die Gillan schreef, te horen in het tweede deel:
"What shall I do when they stand smiling at me? Look at the floor and be oh, so cool - Oh, so cool?
How shall I know when to start singing my song? What shall I do if they all go wrong? What shall I do?

What shall I do when they stand laughing at me? Walk through the door and be oh so cool?
How shall I know when to stop singing my song? What shall I do when it all goes wrong?"

2. Hetgeen Gillan en Lord in de docu Rock Family Trees vertellen vanaf 11'38". Drie uitspraken hieruit over de aanloop naar het concert, eerst Jon Lord: "The band were not amused" op 12'40" en Gillan meteen daarna: "First there was a wave of anti-concerto feeling" en "Ritchie said: This is gonna detract from what we are doing on our album, this is gonna detract from the rock stuff." In de docu vertellen ze meer dan ik citeer.

3. Hetgeen Gillan vertelt in de bio Smoke on the Water op p. 82 met de openingszin "It was something we all found very difficult to cope with", waarna hij dit nader uitlegt. Onderaan diezelfde bladzijde meldt hij over het orkest: (...)"if there were any problems with the proposed marriage of rock band and classical orchestra, the vast majority came from the orchestra (...)".

De kritieken na afloop waren echter lovend, waarover Lord en Glover in de docu vanaf 13'36" vertellen. Glover vertelt vervolgens dat Jon Lord door de pers als de "main writer and main composer of the band" werd omschreven, waar de anderen niet blij mee waren.
Glover: "Ritchie in particular got very bitter". En wellicht klinkt dat venijn door in opvolger In Rock, waar we horen wat er gebeurde als Blackmore de ruimte kreeg.