2007: Het jaar van Steven Wilson
Steven Wilson is een man met ontzettend grote ambities. Ooit begonnen met een klein bandje genaamd No-Man, ontstond Porcupine Tree in 1987 als zijprojectje. Het was een psychedelische, zo hier en daar elektronisch projectje van Wilson. Deze band zou echter wel eens Wilsons belangrijkste band kunnen zijn. Met elk album knokte hij (en drie andere bandleden die vanaf Up the Downstair in de band kwamen) zich steeds een stapje dichterbij een optimaal hoogtepunt.... Vanaf Stupid Dream boekte Wilson dan eindelijk succes: de band brak redelijk door in de progwereld.
In 2004 gebeurde iets dat indirect ook belangrijk was voor Porcupine Tree: Wilson richtte een derde band op genaamd Blackfield. Terwijl hij zich hier op kon focussen voor de rustige nummers, richtte hij zich met Deadwing op de agressieve kant van Porcupine Tree. Deadwing was al iets gewaagder dan zijn voorgangers: naast korte nummers nu ook eindelijk na lange tijd weer lange nummers en minder commercieel ingesteld.
Zowel Blackfield als Deadwing bleken een enorm succes. Beiden kregen een opvolger in 2007. Blackfield II was minder proggy en meer pop dan z'n voorganger. De vraag die door het hoofd opkomt is nu: hoe zou Fear of a Blank Planet klinken?
Geen korte nummers meer in ieder geval. Slechts 6 nummers, op 2 na elk minimaal 7 minuten lang en een groot episch progmonster. Toch lijkt FoaBP nauwelijks op ook maar een van zijn voorgangers. Het is een originele plaat met een sombere sfeer, dat zich maar op een thema lijkt te focussen: angst (voor een lege planeet).
De plaat begint meteen met het titelnummer: dit is meteen het eerste hoogtepunt van het album. Het is ook het enige nummer dat sterk doet denken aan Deadwing. De gitaren, de drums en het tempo doen sterk denken aan het openingsriff van het openingsnummer op Deadwing. Het tempo blijft het hele nummer door erin zitten en we horen constant Steven Wilson ons waarschuwen voor hoe mis het gaat met onze planeet.
Na Pain of Salvation met Scarsick lijkt het alsof nu ook Porcupine Tree zit te miepen over de planeet. Echter brengt de band het gelukkig een stuk subtieler. Aan het einde van het nummer barst er een instrumentaal stuk los om van te watertanden, dat vervolgens afsluit met een stuk rustige tekst van Wilson dat duidelijk maakt dat de rest van het album vrij kil is.
Met My Ashes krijgen we meteen even de kans om op adem te komen: het is namelijk een prachtige ballad die ongeveer op de helft ietsje harder wordt. Verwacht echter geen Lazarus of Trains: juist de wat meer melancholische van het oude Porcupine Tree is te merken.
Ik ben nauwelijks klaar met dit typen of Anesthetize begint al.... Het grote monster van de plaat en zonder ook maar enige twijfel het beste nummer. Het begint tamelijk rustig, alhoewel de drums al redelijk hard zijn. Het tempo zit er licht in en na wat coupletjes gezongen te hebben begint een van die instrumentale stukken zoals je ze lang niet gehoord hebt: te mooi voor woorden. Langzaam bouwt het toe naar agressie die haast doet denken aan Opeth: superzwaar gitaarwerk met prachtige solo's eroverheen. Het nummer eindigt dan weer extreem rustig, maar oh zo sfeervol.... Hulde!
Sentimental is dan meteen weer een ballad om even adem te happen: het accent ligt nu wel op de piano en de tweede helft heeft ergens wel wat weg van Trains.
Way Out of Here is zonder twijfel wederom een hoogtepunt, alhoewel het ook een wat commercieler nummer is. Voor de eerste 2 minuten is het ballad-achtig, dan komt er een uitbarsting in gitaren die sterk doet denken aan Pain of Salvation's Song for the Innocent. Echter zwellen de gitaren ook hier aan naar een Opeth achtig riff. Wilson is zijn jaren bij Opeth kennelijk niet vergeten om wat invloeden op te pikken van de band
Sleep Together is het laatste nummer van het album en misschien ook wel het raarste. De melancholiteit en de psychedelischheid straalt er van af en het nummer klinkt traag. Zwaar basgitaarwerk is tussen al de psychedelische gitaartjes te horen. Een nummer waar je wel aan moet wennen, maar na meerdere luisterbeurten toch zeer goed klinkt.
Alles met elkaar genomen is FoaBP een prachtige, originele plaat waar met name de melancholiteit van het oude PT gecombineerd wordt met de nieuwe stijl van de band. Smeer er een Opeth-laag overheen en je zit maar een fractie in de buurt van hoe het album klinkt. Voorlopig nog even kalmpjes aan met 'maar' 4,5*; echter dikke kans dat dat er 5* gaan worden.