Vergeef me wederom een egodocument vermomd als recensie, maar eigenlijk heeft dit album, na mijn prachtige eerste kennismaking met de Greatest Hits, me als dichter en waarschijnlijk ook als persoon voor een essentieel deel gevormd. Het zijn liedjes die je in je hoofd en hart nestelen, om daar nooit meer uit te komen en op allerlei momenten hun kop opsteken, want zij hebben ook iets te zeggen. Ze hebben zoveel te zeggen en ik hoop maar dat ze doorgaan met praten.
Achter op de hoes staat het al:
"The lyrics are startling juxtapositions of natural speech with formal metaphor. Pain, loss, fear, guilt, loneliness, are unashamedly admitted; yet there is no trace either of self-pity or ironic posturing. The only politics are the politics of love. Ultimately, the songs are religious, in the most profound and mystical sense of the word. The intensity is large, the passion authentic."
En ja, dat wilde ik ook, dat wil ik nog steeds, maar probeer zo'n voorbeeld eens te evenaren, laat staan te overtreffen. Gelukkig maar dat ik heb kunnen proeven van het leven dat in de liedjes steekt.
Zo heeft "Sisters of Mercy" die extra laag gekregen door iets vergelijkbaars met wat Leonard in de liner-notes van zijn Greatest Hits schrijft, over hoe hij het gedicht/lied voor die twee gezusters van geneade schreef terwijl ze sliepen; toen ze wakker werden was het af. Zo kon ook ik niet slapen op het slaapmatje naast mijn bed, dat ik aan mijn logé had aangeboden. Toen ze wakker werd lag er een gedicht op haar kleren.
Maar soit, het leven kan niet altijd een mooi Leonard Cohen-moment zijn, de meeste Leonard Cohen-momenten zijn eerder somber. De wrange conclusie in "Winter Lady", ze wordt beschaafd, bijna zachtjes gezongen, maar ondertussen is het ronduit pijnlijk. Het is het equivalent van het verlangen naar een slaande ruzie, naar het elkaar verwijten toeschreeuwen, want duidelijkheid hoeft niet per se mooi te zijn, ook de lelijke duidelijkheid kan genoeg zijn. Moet ooit genoeg zijn.
In "Stories of the Street" bereikt het feestniveau sowieso een hoogtepunt als Leonard over zijn zelfmoord begint. Hij doet het ook gewoon, hij laat het woord vallen. Waar anderen moeilijk doen over zulke zaken, het scheermes tegen de keel of het pistool tegen het hoofd in eindeloze metaforen wikkelen, doet Leonard dat niet. Hij smijt het op je bord en je ziet zelf maar wat je er mee doet. Voor andere zaken in het nummer gebruikt hij dan wel weer metaforen, maar van het type dat je aanvoelt. Je hoeft het niet te snappen, als je het maar voelt.
En zo zit het met Leonard: hij laat je voelen en als je wil denken, mag je denken. Het wordt alleen geen denken pour le denken, zulken kennen we al genoeg. Er is een soort perfect evenwicht gevonden waarin de metafoor goed te doorgronden is, maar daarnaast nog veel meer lagen meebrengt, en toch wordt het geen moeilijkdoenerij en toch zit er ontzettend veel in. Vergelijk het maar met zijn tweede bundel "The Spice-Box of Earth", vol weelderige liefdeslyriek, maar waarin dood, waanzin en wreedheid telkens weer op de loer liggen: in het prachtige "Teachers", wat mij betreft één van zijn allermooiste nummers, gaat het om "Some girls wander by mistake into the mess that scalpels make". Want mooi is het allemaal niet, niet per definitie. Als het mooi is, dan is het omdat dat tijdelijk is. Achter elke vorm van pracht ligt een Tragedie met hoofdletter T.
Dan wil ik deze bespreking eindigen met "Hey That's No Way to Say Goodbye", dat onlosmakelijk verbonden is met de goede vriendin waar ik al eerder over sprak. Het klopte, Leonard had gelijk. Kijkende naar haar haar op mijn kussen was het inderdaad een slaperige gouden storm. Maanden later zou ze voor lange tijd vertrekken om op reis te gaan. Naast de "I love(d) you in the morning" kwam nu het "Now it has come to distances and both of us must try" en ik snapte eindelijk de titel: geen enkele manier van afscheid nemen is de juiste manier om afscheid te nemen.