Black Sabbath - Master of Reality (1971)

Vorig weekend op de kop getikt op de platenbeurs in Rijswijk.
Frappant, het is een erg kale uitvoering, slechts een enkel velletje met de cover erop als "boekje" en Solitude en Into the Void staan verkeerd om in de tracklist (wel goed op de CD zelf overigens).
Maar er zit ook een mooi voordeeltje aan deze release. Een vroege live-uitvoering van Killing Yourself to Live als bonusnummer. Hier staat overigens niets van op de CD vermeld, maar ik herkende het direct en toch ook weer niet helemaal. Kennelijk opgenomen begin 1973 (Live at Last opname?), ruim voordat Sabbath Bloody Sabbath verscheen, met een op diverse punten andere tekst dan de latere studioversie.

Na Black Sabbath en Paranoid een nét iets minder album, maar wat wil dat zeggen? Heerlijk album met After Forever, een van mijn favoriete Sabbath-nummers. Over het algemeen ook een iets rustigere plaatje dan z'n twee voorgangers, met wat instrumentale intermezzo's en de geweldige ballad, Solitude (verleden jaar trouwens erg verdienstelijk gecovered door Ulver).

Goed album van Black Sabbath, met de toppers Sweet Leaf en Into The Void (wat misschien wel het eerste doom metal-nummer ooit is). Maar mijn absolute favoriet hierop is After Forever, wat een heerlijk nummer is dat. Solitude is een vreemde eend in de bijt, maar is een erg mooie ballad.

Als ik hersenloos wil beuken met Sabbath, is dit mijn vaste eerste keuze. Ik kan hier een betoog af gaan steken over de simpele maar o zo briljante en doeltreffende riff van Children of the Grave. Of over de tekst van After Forever (hier een opname van een van de weinige keren dat dit nummer in de jaren ’70 live is gespeeld), die mijns inziens een van Sabbaths beste is. Of over het angstaanjagende stukje ‘The Haunting’, de outro van Children of the Grave. Of over de wonderlijke subtiliteit van Orchid. Of dat Solitude een heel mooi, ingetogen werkje is, maar wel minder dan zijn broertje Planet Caravan van Paranoid.
Maar dat betoog ga ik hier niet afsteken. Feit is dat deze plaat voor mij een overgangsplaat is voor Sabbath. Na 2 albums met blues-geïnspireerde hardrock/metal is die invloed voor een groot deel verdwenen, terwijl de wat complexere nummers en de experimenteerdrift pas op Vol.4 de intrede deden. Het resultaat is een erg harde, maar wel ongecompliceerde beukplaat.
Zelf voel ik me meer aangetrokken tot de bluesmetal van de debuutplaat, of de drugs-geinspireerde gekkigheden die op Vol.4, Sabbath Bloody Sabbath of Sabotage te vinden zijn. Master of Reality is leuk, maar niet voor heel lang. En daarom vind ik het niet erg dat de plaat op minder dan 35 minuten afklokt. Helemaal omdat het geluid van deze plaat ook vrij massief en dof is. Alsof alle instrumenten zo hard mogelijk ingemixt zijn. En dat komt op mij over alsof ik een chocoladetaart ineens naar binnen krijg gestouwd. Het smaakt eventjes lekker, maar ligt ook heel zwaar op de maag.

3.5*

Inderdaad, wat wil dat zeggen? We hebben het hier toch over de 'heilige drie eenheid' van Black Sabbath. En ik geef juist weer net de voorkeur aan dit Master of Reality, gevolgd door het debuut en dan Paranoid.
Dat is, omdat dit album de kers op de appelmoes is, het toetje na het voortreffelijke diner. Het soms nog wat (wel charmante) rommelige van de twee voorgangers is verdwenen. Deze plaat is zo strak als wat, gebouwd op heavy bas en diepe zware geweldige gitaarpartijen. En niet te vergeten, geweldige composities.

Cruciaal is het feit dat vanwege het eerdere verlies van 2 vingertopjes Tony Iommi zijn gitaar bijstelde en ook de bas hierbij aansloot. Dit leidde tot deze zware diepe heavy sound, voor het eerst te horen op deze studioplaat. Volgens mij een belangrijke stap op weg naar / in de heavy metal. Het album is ook nog eens opgebouwd als latere metalalbums, met veel nummers op basis van zware riffs, soms versnellingen en enkele rustpunten en een ballad, het fraaie maar donkere Solitude. Ik heb trouwens de 2010 remaster, waarvan het geluid echt geweldig is.

Sweet Leaf hakt er als opener gelijk stevig in, After Forever trekt de zware riffs lekker door, maar hier is wat meer afwisseling te horen. Dit was het eerste nummer niet geschreven door de groep, maar door Tony Iommi alleen. De tekst gaat dit keer juist over God, ipv over 'the dark side'. Sweet Leaf gaat over Marihuana, wat ook te horen is aan de joint-kuch aan het begin van de plaat. In Children of the Grave worden de rockende kids opgeroepen tot een revolutie tegen hun oorlogsvoerende ouders, om niet te eindigen als de titel zegt. Alweer een anti-oorlogs- / anti-establishment nummer, zoals War Pigs ook is. Voor velen is dit een favoriete track door de geweldige gitaarpartijen die te horen zijn. Lord of this World is echt donker, want gaat dan toch weer over satan, net als het donkere Solitude dat over depressie en eenzaamheid gaat.

Maar dan, maar dan: Into the Void! Volgens mij de eerste of één van de eerste echte metal songs. Wat een geweldige basis zit hieronder van zware bas en gitaar. Een krachtige versnelling verderop en een gillende Ozzy. Hij zingt dan ook: "Rocket engines... burning Metal through the atmosphere". Overigens is dit ook een nummer tegen milieuvervuiling. En dat in 1971. Black Sabbath was er snel bij, in alle opzichten, laten ze hier op Master of Reality horen. 5*

Black Sabbath, een band die ik door de jaren heen heb leren kennen en steeds meer weet te waarderen. Het derde album is er één die op hetzelfde niveau zit als zijn voorgangers (Black Sabbath & Paranoid).

Op de plaat worden een aantal zware nummers afgewisseld met instrumentale gedeeltes die de plaat zeer compleet maken. Al vanaf de opener Sweet Leaf wordt een ongekend hoog niveau behaald, prachtige gitaarsolo's en de drums passen heel goed in het nummer.
Het album bevat een aantal zeer sterke nummers die als klassiekers kunnen worden beschouwd. Children of the Grave is zowel tekstueel als muzikaal prachtig, de sfeer wordt erg goed neergezet. De rustige instrumentale stukken en het nummer Solitude vormen een aangename afwisseling op de plaat.

4*

Kijk, nu komen we ergens! Waar ik me bij Paranoid lichtjes heb geërgerd aan kleine momenten, is Master Of Reality een compleet schot in de roos. Children Of The Grave zal vanuit de Ozzy-era altijd wel een van mijn favorieten blijven, maar dat Solitude zo mooi zou zijn, had ik niet voor mogelijk gehouden. Extra wonderbaarlijk omdat Ozzy op dat nummer ook gewoon oprecht mooi zingt. Het moge in ieder geval duidelijk zijn waar een band als Blood Ceremony inspiratie moet hebben opgedaan als je dat nummer hoort. Wat mij betreft een veel beter album dan de eerste twee.

Voorlopige tussenstand:
1. Master Of Reality
2. Paranoid
3. Black Sabbath

Fijn album! Er gaat minder aandacht naar blues en psychedelica en dat maakt Masters Of Reality een stuk directer. Er staan heel fijne songs op, maar toch hoor ik liever het wilde van Paranoid. Op dit album staan een flink aantal pareltjes en daardoor vindt deze plaat regelmatig de weg terug naar de speler. Wat is een muziekcollectie toch ook zonder After Forever, Solitude en Into The Void? Black Sabbath is heerlijk op dreef hier. De muziek is volwassener en meer metal. Children of the Grave doet mij dan stiekem weer weinig.

Tussenstand:
1. Paranoid
2. Masters Of Reality
3. Black Sabbath

425 versies momenteel op Discogs ditmaal van dit derde album dat verschijnt rond 21 juli 1971 (Nationale Feestdag in mijn surrealistisch Belgenland) en met een geluid dat mij opvallend beter bevalt dan beide voorgangers. Ditmaal heb ik Warner Bros. CD 2562 in mijn pollen, weeral een cadeautje van Wowhd destijds dus de afkomst ga ik wellicht nooit achterhalen. Detail, ik heb leren foert zeggen in het leven.

Vierendertig minuten is een magere oogst qua tijdsduur maar er staan hier een aantal rasechte pareltjes op en hier heb ik vaak het gevoel om niet naar Doom te luisteren maar eerder naar Stoner, de teksten van Sweet Leaf iemand? Samen met Children of the Grave zijn beide nummers voor mij de absolute hoogtepunten hierop en ik denk nog eens met weemoed aan de Randy Rhoads Tribute versie. Het is heerlijk om dit album nog eens te verkennen, koppig vasthoudend aan mijn ideaal wil ik mezelf nooit een kenner noemen, ik houd van de reis an sich met voortdurend nieuwe indrukken. Solitude blijft een liefelijk buitenbeentje, maar eerder hebben we ook al een Planet Caravan gehad.

Consolidatie van de voorgangers met een iets hoger algemeen tempo, nog altijd een Ozzy wiens zang ik wel kan pruimen, later minder en minder. Geluid wordt vetter en vetter, samenspel tussen Tony Iommi en Geezer Butler is vaak van een eenzaam hoog niveau. Stilaan maakt dat gelukzalig makend gevoel zich van mij meester (zonder die rare sigaretten waarover Ozzy zingt in Sweet Leaf).

In zekere zin het beste van deze band in een goed half uur gedestilleerd, aangevuld met twee sfeertekeningetjes en een verrassend rustige (en verrassend mooie) ballade. Uiteraard gaat de meeste aandacht uit naar Iommi's loodzware en even simpele als effectieve riffs, maar zelf ben ik elke keer weer verrast door hoe zwaar Geezers bas klinkt en hoe perfect die als een boa glijdend over de junglebodem "onder" Iommi's gitaar doorkruipt (bijvoorbeeld tijdens/onder de gitaarsolo vanaf 2:17 op Lord of this world, heerlijk). Sowieso een ideale totaalsound met Ozzy helderder en beter zingend dan ooit.
        De online-recensie van AllMusic slaat de spijker op z'n kop: "Master of reality essentially created multiple metal subgenres all by itself, laying the sonic foundations for doom, stoner and sludge metal, all in the space of just over half an hour. [...] if a core of five songs seems slight for a classic album, it's also important to note that those five songs represent a nearly bottomless bag of tricks, many of which are still being imitated and explored decades later." Die loftuitingen en het historische belang van de invloed zeggen natuurlijk nog niets over de muzikale merites van dit album, maar ze maken wel duidelijk waarom deze plaat 50 jaar later nog niets van z'n aantrekkingskracht heeft verloren en zelfs misschien wel nog meer "leeft" dan toen.

Inderdaad spinout, alhoewel de meeste songs de vier leden als componist vermelden (zodat er geen onenigheid ontstond om ongelijke inkomsten) was het in de praktijk Iommi die de riffs schreef en Butler die de teksten voor zijn rekening nam. Toen Dio zich in '79 bij de band voegde, hoefde Butler niet meer aan tekstschrijven te doen.

Per persing/editie/label in het midden van het vinyl zie je overigens soms andere creditvermeldingen, ik neem aan omdat er fouten zijn gemaakt door de hoezen-/labelmakers.

zie ook dit topic

Als je wil horen waar metal en zijn vele vertakkingen zijn oorsprong vindt, dan is Black Sabbath één van de startpunten, zo niet hét startpunt. Ik heb lang zitten dubben of ik over het titelloze debuut zou schrijven, of over dit Master of Reality, het derde album van de band. Black Sabbath (1970) ken ik al veel langer, is jeugdsentiment en kent enkele geniale nummers, maar Master of Reality is een vrij recente ontdekking en maakt over de gehele linie toch een sterkere indruk op me. Welnu, deze recensie draagt de titel van dat derde album dat misschien de hoofdrol in dit stuk speelt, maar een overtuigende bijrol is weggelegd voor het debuut.

In Black Metal: Evolution of the Cult wordt het debuut van deze Britse band, toen nog onder leiding van Ozzy Osbourne, genoemd als het beginpunt van de black metal. Dat heeft niet zoveel te maken met de blues rock van Black Sabbath – hoewel er toch enkele riffs te horen zijn die nu als 'heavy metal' bestempeld zouden worden, een genre dat wel degelijk belangrijk was voor het ontstaan van black metal – maar meer met de tekstuele inhoud en het duistere karakter van de muziek. Ik begrijp dat dit zo'n beetje de eerste band was die occulte thematiek in hun songteksten gebruikte en de muziek aanpaste aan de zware materie. Zo gaat het titelnummer (en één van de geniale songs op het album) over een ontmoeting met de duivel en 'N.I.B.' (nog zo'n klepper!) is geschreven vanuit het standpunt van Lucifer. Daar konden de satanisten die de black metal vorm gaven (hoewel het voor sommigen / velen niet meer dan een gimmick was) wel wat mee!

Over de rest van de discografie wordt niet gerept, vooral de muzikale invloed van Black Sabbath op de black metal lijkt vrij begrensd. Maar de band zou zeer relevant blijken voor andere subgenres binnen de harde muziek. Master of Reality, dat slechts een jaar later zou verschijnen dan het debuut, is op muzikaal vlak wat mij betreft een fikse verbetering ten opzichte van de eerste twee albums. Dat komt vooral doordat de sfeer over de gehele linie veel beter vastgehouden wordt. Het album kent een heerlijke logheid. Door de traagheid te laten spreken en tot volle wasdom te laten komen klinkt dit album op de één of andere manier nog zwaarder, nog extremer dan het debuut, dat het toch vooral moest hebben van slechts enkele sfeervolle songs. Sommigen bestempelen dit album dan ook als het begin van doom metal, stoner rock en sludge metal.

Ik moet wel zeggen dat ik die teksten over Satan een stuk leuker vind dan veel van de teksten op Master of Reality. De band was er vrij snel klaar mee om als satanisten weggezet te worden en schreven met 'After Forever' een liedje vóór het christendom. Verder wordt er veel liefde gepredikt, houden de jongens niet van haat, hebzucht en kernwapens en meer van dat soort open deuren. Eigenlijk vind ik dat een album dat muzikaal zo waanzinnig goed in elkaar zit en zo tijdloos klinkt betere teksten verdient dan deze niemendalletjes. Maar ach, ze zijn op zich wel een krachtige uiting van de tijdsgeest van toen, dus we zullen er maar niet te zwaar aan tillen. Ik wil denk ik ook gewoon meer dood, verderf en misantropie dan ik kan verwachten van een band uit deze periode.

Als je verder niet op de teksten let is dit een geweldig album met een voor die tijd enorm loom, zwaar, maar ergens ook agressief geluid. Alsof je net oxazepam hebt geslikt en de dufheid al wel inkickt, maar de onrust in je hoofd nog steeds even groot is; in het echte leven geen nastrevenswaardig gevoel, in muziek briljant en zeer vaak voor herhaling vatbaar. Voor mij doet dit qua intensiteit een stuk meer dan veel van de 'echte' duivelse muziek van de eerste golf black metal bands. Maar over (sommige van) die bands later meer.

Ik heb me overigens laatst eens gewaagd aan Heaven and Hell van Black Sabbath, het eerste album met Ronnie James Dio. Wat een verschrikking was dat! Alle sfeer is weggezogen uit de muziek en de zang van Ronnie James Dio is veel te goed en klinkt daarom ook enorm leeg. Ik wil de ietwat valse, gepijnigde zang van Ozzy Osbourne! Nee, absoluut niet mijn Black Sabbath. Ik wil de vroegere, ongepolijste Black Sabbath zoals op de eerste drie albums (want Paranoid(1970) kent natuurlijk ook enkele grote parels)! En misschien hebben ze nog wel meer geweldige albums gemaakt, maar die zal ik dan nog moeten ontdekken. Voor nu is Master of Reality hier in ieder geval favoriet.

Beoordeling Master of Reality: dikke 4* met kans op meer
Beoordeling Black Sabbath: kleine 4*
Beoordeling Heaven and Hell: 2*

Black Sabbath - Master of Reality (1971)

Vijftien jaar geleden zal het ongeveer zijn dat ik Master of Reality voor het eerst hoorde. Dat was best even wennen na verstokt te zijn geraakt aan de eerste twee platen van de groep. De gitaren zijn hier lager gestemd en rijkelijk bestrooid met een berg fuzz, waarbij de bas en gitaar vaak bewust samensmelten tot één doffe brij van geluid.

De invloed van dit album op latere, meer extreme stromingen in de rock- en metalmuziek kan niet worden overschat. Sweet Leaf mag gerust het allereerste stoner-nummer ooit genoemd worden, met zijn lekker lompe riffs en teksten over het heilige groene blad. After Forever is een nummer waar ik nooit echt helemaal in ben gekomen: de enigszins pro-christelijke tekst clasht voor mij met de ronkende duivelse sound waar de band hier hun handelsmerk van maakt. Het komt na al deze jaren helaas nog steeds niet echt binnen bij mij zoals dat bij andere mensen blijkbaar wel het geval is.

Embryo is dan weer een naargeestig akoestisch stukje dat als perfecte opmaat dient voor het sombere, energieke Children of the Grave (wat een sinistere titel alleen al), over de wereld die naar de knoppen gaat en de jongere generatie die de keuze heeft om zich te verzetten of ten onder te gaan. Nog steeds relevant anno nu. De hoofdriff is spectaculaire begeleidingsmuziek voor de kinderen die hun onzekere, onafwendbare lot tegemoet marcheren. Halverwege krijgen we een spookachtige wending, met een uiterst effectief ingezette synthesizer die de sfeer nog wat donkerder maakt. Steenkoude klassieker.

De tweede kant begint opvallend genoeg ingetogen met Orchid, een tweede akoestisch intermezzo dat even adempauze biedt, maar tegelijkertijd de beklemmende sfeer vasthoudt vooraleer we in het zompige Lords of This World duiken. Dit is weer vintage Sabbath, met Ozzy die reflecteert over Satan die zich manifesteert als het kwade in de mens. De breakdowns halverwege en op het einde, waarbij Butler los gaat op de bas terwijl Iommi zijn solo’s neerlegt, zijn mijn favoriete stukken uit dit verder enigszins ondergewaardeerde nummer.

Buitenbeentje Solitude treedt in de voetstappen van Planet Caravan uit de voorganger: de bas weeft zich met finesse rond een delicate akoestische melodie, terwijl Ozzy een weemoedige treurdicht te berde brengt en lichte percussie en een fluit het geheel sfeervol inkleuren. Prachtig hoe deze groep op eenzelfde plaat van bruut en lomp naar breekbaar en gevoelig kan schakelen.

Het is allemaal om je op het verkeerde been te zetten, want hierna komt de monsterriff van doom-bulldozer Into the Void de kamer binnen gewalst. De mensheid tracht met ruimteschepen te ontsnappen aan een Aarde die zichzelf verscheurt met haat en oorlog, om zo een meer hoopvolle toekomst te vinden. Of hen dat lukt, daar hebben we het raden naar. Een korte tempowisseling halverwege houdt je bij de les als je zou gaan wegdromen. Fantastische afsluiter, die ik eerder al kende in de Kyuss-versie. Beide vertolkingen zijn toppers.

Het is lastig om dit album te beoordelen in verhouding tot zijn twee onmiddellijke voorgangers. Master of Reality is wat kaler en monotoner naar mijn gevoel. De blues-invloeden die vooral de eerste plaat nog tekenden, zijn hier grotendeels naar de achtergrond verdwenen. Deze zaken zorgen ervoor dat ik het album meer intrigerend vind dan dat ik er verliefd op ben, ondanks dat ik het een uniek werkstuk vind met een heel duidelijk smoelwerk ten opzichte van de rest van de catalogus van de band. Er ligt nog groeiruimte voor dit album in mijn beleving, maar op datum van schrijven moet hij toch de duimen leggen voor zijn twee oudere broers. Dat kan altijd nog veranderen.

Tot slot nog één tip: dit album moet je knetterhard afspelen op een geluidsinstallatie met een dikke subwoofer! Enkel op die manier komt hij echt tot zijn recht.

1. Black Sabbath
2. Paranoid
3. Master of Reality