Bill Evans Trio - Portrait in Jazz (1960)

Ongeveer 2 jaar voor de opnames van de legendarische Village Vanguard concerten in New York City, klinkt het ingespeelde trio ook hier weer als een klok. Een reeks jazz standards waar je nooit genoeg van krijgt.

P.S. Mooie hoes, het zou Jules Deelder zijn broer kunnen zijn.

Bill Evans was natuurlijk een bijzonder begenadigd pianist. Wat dit trio echter zo bijzonder maakt in de jazz historie, is dat hier zo'n beetje voor het eerst alle drie de muzikanten een even belangrijke rol vervullen en alledrie de ruimte krijgen om te soleren. Het album staat op naam van bandleider en pianist Bill Evans, wat in die tijd betekende dat je een pianoplaat kon verwachten, met begeleiding van bas en drums, die volledig in dienst van de leider speelden. Niet hier. Met name het grote talent van Scott LaFaro krijgt regelmatig alle ruimte om zijn gang te gaan, piano en contrabas dansen dan om elkaar heen in gelijkwaardigheid, waarbij bandleider Evans zichzelf soms zelfs voor even wegcijfert en volledig in dienst van de bassist begeleidt op de piano. Ongeveer tegelijkertijd liet Charlie Haden bij Ornette Coleman ook horen dat de bas als een op zichzelf staand instrument kan worden ingezet bij jazzmuziek en niet alleen op de achtergrond pompompom hoeft te doen. Op dit album doet LaFaro dat ook zeer nadrukkelijk, de bas als volwaardig instrument van een trio laten horen, bedoel ik. Uiteindelijk mondde dit uit in de Sunday at the Village Vanguard release, waar de baslijnen van Scott LaFaro leidend waren in de compositiekeuze voor het album, bij wijze van postuum eerbetoon. Met dit album begon de korte zegetocht van Scott LaFaro in de eredivisie van de jazzscene. Zonder Paul Motian, een betere drummer was voor dit trio niet denkbaar geweest, en Bill Evans uitzonderlijke pianogeluid te kort te willen doen, heb je samen met het hieropvolgende Explorations en de 2 overbekende Village Vanguard releases 4 albums pure Scott LaFaro schoonheid in handen.

Alleen al voor Blue in Green verdient Evans een plek in de hoogste regionen van de muziekhistorie. Op mijn cd staan gelukkig maar liefst drie versies (take 1-3). Ik kan er geen genoeg van krijgen. Come Rain Or Come Shine lijkt me trouwens verkeerd gespeld in de tracklist.

Dit is het type album waarbij ik tot het besef kom dat de manier waarop ik hier waarderingen geef kant noch wal raakt. Stel dat Bill Evans na deze opnames opeens kwam te overlijden en zijn grootste nalatenschap zijn immense bijdrage aan Kind of Blue zou zijn geweest: dan was dit album waarschijnlijk een soort muzikale herinnering geweest aan "die ene artiest die nog zoveel in zijn mars had maar het nooit verder heeft kunnen tonen" (bv. zoals bij Scott LaFaro). Hoe zou ik dan tegen dit album aankijken vraag ik me af? Een deel van me wil geloven dat ik dit gewoon de maximale score zou geven en een notering in de hoogste muzikale rangen. De enige vreemde reden dat ik het niet doe is omdat ik weet dat dit trio nóg beter gepresteerd heeft. Het is volgens mij geen toeval dat de woorden 'Bill Evans' en 'Trio' op de cover in twee verschillende kleuren zijn aangeduid: het is naar mijn gevoel toch Evans, hier in absolute bloedvorm, die meer dan in andere opnames van dit trio die ik ken een voortrekkersrol speelt. LaFaro's diepe spel horen we hier en daar als solo maar tilt voornamelijk begeleigend het geheel naar een hoger niveau, van Motian horen we één korte solo maar zonder hem als perfecte muzikale vernislaag zou dit instorten als een kaartenhuis.

Autumn Leaves - Op een slechte dag durf ik deze heren vervloeken, maar dan enkel uit waardering, omdat ze hier geen live-uitvoering van opgenomen hebben op die legendarische zondag waarin het lijkt alsof alles muzikaal juist zat - maar goed ik meen ergens gelezen te hebben dat die set van standards voor de Vanguard-opnames uniek moest zijn. Eigenlijk kan ik deze uitvoering enkel oneer aandoen door haar trachten te omschrijven: die harde tikjes aan het begin, die prachtige tempowisselingen met LaFaro die daarop volgen - het lijkt alsof de heren elkaar de hete aardappel op een speelse manier doorschuiven - en erna volgen vier minuten pure Evans-magie zoals ik hem zelden gehoord heb. Genieten van de laatste momenten van je favoriete jaargetijde. Hier word ik op een onbeschrijflijke manier, bijna tot vreugdestranen toe, ontzettend vrolijk door.

When I Fall In Love klinkt even romantisch en oprecht bedoeld als de oorspronlijke tekst die bij dat nummer hoort. Naar mijn mening is deze standard nog altijd hét liefdesnummer der liefdesnummers (samen met My Ideal) - Sam Cooke zong ooit eens een adembenemende cover tijdens Live at the Copa, dit trio levert een haast even betoverende versie maar dan zonder die bijna perfecte woorden. Je moet het maar kunnen.

Some Day My Prince Will Come - Op zijn latere albums had ik al een kinderlijke sympathie voor Alice In Wonderland en Santa Claus Is Coming To Town: enkel Evans komt ermee weg om zo'n nummers zó te laten klinken.

Blue In Green klinkt simpelweg nóg beter dan de versie op Kind of Blue (vind ik, voordat de MusicMeter-politie zich meldt).

En dit is maar een kleine greep, aan de hand van vier nummers, uit de waardering die ik koester voor dit album. Deze heren zijn een soort muzikaal verzekeringsagentschap waarop je blind kan vertrouwen. Het gaat er soms niet om wat je doet, maar hoe...

Danny Eccleston heeft ooit eens voor Mojo een zeer treffend portret geschetst van dit portrait. Deze vindt u hier terug

madmadders (her)ontdekkingsreis door de sixties en seventies #7: Bill Evans Trio – Portrait in Jazz

Het feit wil dat ik vorig jaar Moon Beams van dit trio ontdekte omdat ik naar muziek zocht die perfect paste bij het boek dat ik toen las (Another Country van James Baldwin, voor de geïnteresseerden). Ik hield meteen van de melancholische, ingetogen piano jazz op dat album en inmiddels reken ik hem tot mijn persoonlijke favorieten. Sindsdien heb ik bij alles wat ik hoor van Bill Evans (Trio) hoge verwachtingen, maar tot nog toe weten die andere albums de grote gevoelens die ik ervaar bij Moon Beams nog niet te evenaren.

Ik las dat Portrait in Jazz het album is waarmee Bill Evans (piano), Scott LaFaro (bas) en Paul Motian (drums) hun naam vestigden als trio. Alleszins is een grote chemie tussen de drie te horen. De aandacht trekt als automatisch toch naar Evans op piano, maar LaFaro en Motian krijgen zeker ook hun momenten om te shinen. De mannen doen stapjes terug om de ander hun moment te laten pakken en het beste uit zijn instrument te halen. Hoe bijvoorbeeld bas en piano om elkaar heen cirkelen in 'Autumn Leaves' is erg speels en een van de hoogtepunten van het album. De dynamiek tussen de drie zorgt zeker voor een aantal mooie momenten.

Ik moet daarbij tegelijkertijd toch ook wel concluderen dat piano jazz, in ieder geval deze piano jazz, niet de meest spannende soort jazz is. Zo'n saxofoon of trompet waar iemand zijn hele longinhoud aan geeft, die muzikanten oncontroleerbare bewegingen laat maken terwijl ze hun hele ziel en zaligheid in hun instrument blazen, doet al snel intenser en meeslepender voor dan iemand die maar wat 'lui' op z'n pianootje pingelt (ik chargeer hier, even voor de duidelijkheid).

Piano jazz is meer ingetogen. Het is jazz die je doorgaans niet direct bij de keel grijpt, die zijn kaarten op de borst houdt, die zijn geheimen maar heel langzaam prijsgeeft. Dat dit soort jazz ook kleine meesterwerken voortbrengt, bewijst dit trio met Moon Beams, maar op dit album blijft een emotionele binding toch uit. Wat overblijft zijn negen songs waar ik ontegenzeggelijk kwaliteit in hoor en waarbij ik kan genieten van de manier waarop de drie met elkaar musiceren, maar een echte connectie ontbreekt.

Maar goed, ik ken mezelf en mijn jazz-ontdekkingen inmiddels een beetje. Het zou zomaar kunnen dat ik over een jaar of wat niets anders wil dan Portrait in Jazz. Voor nu blijf ik echter steken op een ruime voldoende.

Next Stop: Tina Brooks – True Blue

Bill Evans Trio - Portrait in Jazz