Dit is zelfs voor Coltranes doen een behoorlijk hoge berg, met zes tracks over vier cd's.
De meeste dingen die ik hoor op mijn persoonlijke Coltrane-speurtocht vind ik direct geweldig, maar aan deze plaat moet ik wel wennen. Ik wilde zelfs al allerlei voorbarige conclusies gaan posten zoals ' ik vind zijn werk met zijn oude kwartet beter', enz.
Maar dan lig ik gisterenavond in mijn bedje te luisteren naar Crescent, totaal gefascineerd en genietend van elke seconde...
Met stip op 1 in de rotatielijst. Zal de komende weken wel niet echt aan veel andere dingen toekomen vrees ik...
Zo, de eerste track stond hier net op de achtergrond te schetteren. Heerlijk indrukwekkend nummer, doet het goed als de moeite je ietwat overvalt. Ben erg benieuwd naar de rest van de plaat, al vrees ik dat een dikke vier uur iets te veel van het goeie is.
Ik begrijp nooit waarom veel mensen dwangmatig de hele plaat moeten afluisteren. Dit luistert gewoon het beste in etappes, ook voor de doorgewinterde freejazz liefhebber.
Omdat ik er met al mijn oogkleppen vanuit ga dat een album het beste als geheel beluisterd wordt. Veel albums bezitten een bepaalde flow waardoor het album als geheel beter wordt dan de som der delen.
Maar ik heb geen idee of dat bij iedere plaat het geval is. Ik ga er wel steeds automatisch vanuit.
Weer wat bijgeleerd Gisteren Peace on Earth nog beluisterd, daarnet Crescent door de boxen laten schallen. Beiden waren weer puur genieten, eerstgenoemde is momenteel het prijsbeest. Ik denk dat Coltrane er nu definitief een fan bij heeft.
In 1991 opgepoetst heruitgebracht in 4cdboxje. Maar waar en hoe te vinden? Geen idee. Ik heb de hele set gelukkig nog op vinyl. Grote kunst mag overigens best een cent kosten, toch?
Deze serie compromisloze improvisaties vragen om mijn absolute overgave als luisteraar. Dan ontvouwt zich de pure schoonheid van het spel en voel ik me nadien mentaal gereinigd. Gedoseerd in nemem.
Met: John Coltrane (alto saxophone, soprano saxophone, tenor saxophone), Pharoah Sanders (alto saxophone, tenor saxophone, bass clarinet), Alice Coltrane (piano), Jimmy Garrison (bass), Rashied Ali (drums)
Wat een bizarre luisterervaring blijft dit toch. 4 cd's, ruim vier uur lang genieten van misschien wel de meest intense Coltrane plaat die er is. En na die vier uur ben je kapot en tegelijkertijd snak je naar meer.
In 1966 ging Trane naar Japan. Hij was niet de eerste jazz-artiest maar wel één van de eerste. Toen hij uitstapte op het vliegveld werd hij opgewacht door honderden uitzinnige Japanners die hem onthaalden als een rockster. Coltrane was in de war en dacht dat die menigte voor iemand anders in het vliegtuig was bedoeld. Uiteraard was hij niet gewend aan zoveel enthousiasme en liefde. In zijn eigen land nota bene, keek men over het algemeen neer op jazz-artiesten, en al helemaal op zwarte jazz-artiesten die zich meer in de richting van de freejazz bewogen. In een maand tijd toerde hij het land door en 2 shows in Tokyo werden opgenomen door de Japanse radio. Op een Japanse 5cd deluxe editie zijn ook nog interviews een een heuse persconferentie te horen. Je moet je alleen afvragen of je daar nog eens 50 euro voor wilt bijtellen natuurlijk.
Maar fuck wat waren de aanwezigen een bofkonten. Coltrane zat hier op zijn zoveelste artistieke hoogtepunt. Het klassieke kwartet was uit elkaar, een nieuw klassiek quintet stond op. En met die groep sloeg hij wederom een hele andere weg in. De muziek was nog vrijer en waar de muziek van het klassieke kwartet vaak nog enigszins gekaderd wordt door de diepe akkoordklusters van Tyner en strakke ritmes van Elvin Jones lijkt deze muziek wel zwevende, of al drijvende op een golf anders gezegd.
En vooral live, niet beperkt door een beperkte opnametijd, kwam deze groep het best tot zijn recht. De lengte van de nummers nam gigantische proporties aan: sommige nummers duren bijna een uur, de improvisaties wel een kwartier tot 20 minuten. Coltrane blijft er uitspringen als absolute leider. Zijn solo's gaan alle kanten op maar kennen zo'n emotionele diepgang dat het zelfs op zijn hardst en meest expressieve alsnog bijna ontroerend kan zijn. Sanders blaast hier de longen uit zijn lijf. Gekoppeld aan Coltrane vind ik hem misschien toch nog steeds wel op zijn best. Wat een energie. Van Alice's pianospel ben ik nooit heel wild geweest. Aan de andere kant leent haar losse en volle spel zich wel uitstekend voor deze 'space' muziek. Het is precies het warme bed aan akkoorden waar die prachtige melodieën van Trane en Sanders op kunnen dansen en het sluit perfect aan bij wat Ali doet. En wat blijft die man een beest op de drums. Zijn polyritmiek is nauwelijks navolgbaar. Alsof je twee drummers hoort spelen. Daarnaast zo interessant om te horen hoe hij veel meer opgaat in de totaliteit van de muziek in plaats van dat hij heel sec aangeeft in welke maat er gespeeld dient te worden. Van al die freejazzdrummers uit deze geweldige tijd blijft Ali er voor mij bovenuit steken.
Maar een speciale ode moet gaan naar de hier al eerder geroemde Jimmy Garrison. Ik heb met de pletter gezocht maar helaas vind ik hem behalve bij Coltrane nergens terug in de rol die hij hier krijgt toebedeeld. Die bass-solo's op Crescent en My Favorite Things, elk ruim tien minuten lang, zijn geen minuut teveel. Hij zou zowaar een bassist kunnen zijn waar ik een solo album van zou kunnen kopen. Die donkeren tonen, Oosterse invloeden, doordachtzaamheid en af en toe een verassend stuk blues er tussendoor: het blijft zo mooi en zo boeiend.
Dit is muziek waar je voor moet gaan zitten. Muziek waar je je, zoals kistenkuif al reeds zei, aan moet overgeven. Ik luisterde het vaak als ik niet kon slapen op mijn zolderkamer bij mijn ouders thuis. En slapen kon ik dan nog steeds niet maar mijn hoofd werd leeg en ik verkeerde in een absolute rust. En zo werkt het nu nog steeds op mij in.
Het contrast met wat er op datzelfde moment in Europa gebeurde is ook heel interessant. Waar deze muziek mij zo aangrijpt doe diezelfde muziek van ons eigen continent uit deze tijd mij zelden wat. Begrijp me niet verkeerd: deze muziek is heel erg 'free'. Misschien wel het meest uitdagende dat Coltrane heeft gemaakt. Toch stap ik hier nog steeds zo makkelijk in omdat het zo sterk refereert aan je gevoel en emotie. En dat mis ik vaak een beetje bij de Europese avant-garde van die tijd.
De Japanners moeten toch enigszins verbaasd hebben opgekeken toen dit de muziek was die zij ten gehore kregen. Hoewel: Ascension was al uit dus als men een beetje was voorbereid zou de schrik niet al te groot mogen zijn. Het klinkt op plaat in ieder geval alsof het allemaal wel aansloeg. Vooral tijdens My Favorite Things is het publiek enthousiast aanwezig met applaus en geschreeuw. Leuk om te horen op diezelfde track is Coltrane op altsaxofoon, het instrument waarop hij is begonnen bij Dizzy Gillespie. En de hoge zangerigheid van diezelfde alt past ook prima binnen de sferen op het album. De geluidskwaliteit voor een live opname uit die tijd is overigens uitstekend. Met name heel prettig dat Garisson niet helemaal op de achtergrond verdwijnt.
Afijn deze muziek is niet bepaald voor de poes. Je moet open staan voor wat uitdaging. Maar als je jezelf hebt opengesteld en het juiste moment hebt gevonden waarin je je kan overgeven aan deze muziek: dan wordt het niet snel beter dan dit. Wat een set!
Het is alweer 2 jaar geleden dat ik deze voor het laatst voorbij heb laten komen, ik heb 'm helemaal op m'n iPod staan, en het feit dat ik 'm nog steeds niet fysiek in huis heb is veelzeggend; ik vond de meeste nummers hier te lang en te ongestructureerd en de 4CD uitgave daarom te duur om hoog op mijn prioriteitenlijst te komen.
Aan de andere kant blijft het album als de ultieme live registratie van John Coltrane me intrigeren en na de uitgebreide bespreking hier ga ik 'm snel weer eens een kans geven. Ik blijf hopen dat er op een dag meer dan 3,5 ster uit de lucht komen vallen en ik 'm eindelijk ga aanschaffen. Het zou toch gewoon een must have voor iedere Coltrane fan moeten zijn?