Sufjan Stevens - Carrie & Lowell (2015)

De aankondiging van een nieuwe Sufjan Stevens in een jaar waar opeens al mijn grote favorieten met een nieuw album komen was er eentje die met een vreugdedansje begroet werd.
Het zou een soort Seven Swans worden, niet z'n minste, maar zat ik daar op te wachten? Dat album staat zo op zichzelf binnen de hele Stevens discografie. Nog een keer zoiets magisch na al die jaren waarin ik gewend ben geraakt aan zijn muziek? Ten tijde van Seven Swans was het immers allemaal nog nieuw.

Er begonnen wat wolkjes boven het vreugdedansje te vormen, als dat maar geen regendans zou gaan worden, zeker ook omdat No Shade in the Shadow of the Cross, hoe mooi ook, toch niet zo verpletterend bij me binnenkwam als gehoopt.
Een bijkomend probleem is dat ik nooit zo heel erg diep in teksten duik, en dat is iets wat bij Sufjan vaak meerwaarde heeft maar voor mij gewoon minder opgaat. Bij mij is het toch vooral het totaalplaatje waarbij teksten een bescheiden rol vormen.

Nu ik Carrie & Lowell twee keer beluisterd heb kan ik zeggen dat de zon weer is gaan schijnen en de wolken zijn verdwenen. No Shade in the Shadow of the Cross past perfect binnen deze kleine 3 kwartier Sufjan sereniteit. Deze keer geen toeters en bellen. Deze keer geen heftig gestoei met electronica.

Aha, dus toch een 'tweede Seven Swans'?! Nee dus.

Dit is geen banjoplaat. Het is een Sufjan-fluisterplaat. Van de schitterende opener Death with Dignity tot de betoverende, melancholieke afsluiter Blue Bucket of Gold neemt Sufjan je mee op een zeer persoonlijke reis waarin hij een intiem samenzijn met de luisteraar weet te creëren.
Ondanks het feit dat het een ingetogen album zonder al te veel grote uitspattingen is, lukt het hem om mij als luisteraar te behoeden voor een saai, langdradig album.
Ik denk dat de inkleuring van de nummers hier verantwoordelijk voor is: spaarzame electronica om het hier en daar van een grimmig randje te voorzien, en piano voor een haast nostalgisch 'instagram-gevoel'. De harde werkelijkheid voorzien van een net even wat mooier laagje. De koortjes keren terug maar dan zonder al te veel hulp van derden. Het is allemaal net even wat minder dan voorheen. Spaarzamer.

Twee keer beluisteren is zeker voor dit album niet genoeg om te kunnen bepalen of het zich kan meten met z'n grote klassiekers. Wat ik wel kan bepalen is dat het album me voor de volle 100% meevalt en dat het me gelijk de eerste keer al lukte om in de greep te raken van Carrie & Lowell. Tel daarbij op dat het nu al voelt als een album dat elke luisterbeurt meer van z'n schoonheid prijs zal gaan geven; dan kan ik alleen maar constateren dat ik uiteindelijk toch blij ben dat het niet weer een hoop bombast is geworden. Carrie & Lowell weet wel degelijk hard aan te komen maar doet dat op een andere manier.
Precies, Seven Swans doet dat ook maar de vergelijking gaat mank. Beide albums hebben weinig met elkaar te maken.
Het enige nadeel is dat Sufjan al wat jaren tot mijn favoriete artiesten is gaan behoren waardoor ik dusdanig vertrouwd ben geraakt met z'n stem en manier van musiceren dat de verrassing een stuk minder groot is geworden. Gelukkig zit de verrassing deze keer in het feit dat hij er gewoon weer in is geslaagd een diamantje af te leveren terwijl ik het deze keer niet echt verwacht had. Hoe doet hij dat toch?

Vijf jaar terug gooide Sufjan Stevens het over een geheel andere boeg. Met het gewaagde The Age Of Adz werd de banjo aan de treurwilgen gehangen en introduceerde Stevens op eigenzinnige wijze het elektronische experiment. De meningen zullen minder verdeeld zijn over Carrie & Lowell, zijn eerste folkplaat in pak hem beet tien jaar. Een plaat die vrijwel geheel opgedragen is aan zijn onlangs overleden moeder Carrie. Dat resulteert in tien nieuwe back-to-basics liedjes waarin Stevens deze keer eens niet zingt over Amerikaanse staten, seriemoordenaars of zombies. Stevens blijft deze keer behoorlijk dicht bij zichzelf met soms behoorlijk donkere teksten en met hier en daar typerende religieuze verwijzingen. Een tikkeltje donker zijn zijn liedjes misschien ook wel geworden, hoewel het emotioneel beladen geheel toch vooral luchtig, troostrijk en helend klinkt. De nieuwe liedjes klinken nog het meest in de geest van 'Heirloom' en 'Enchanting Ghost' van de All Delighted People EP uit 2010, hoewel de sfeer van klassieke cultalbums als Seven Swans of Illinoise soms ook om de hoek komt kijken. Dat levert tien luisterliedjes op, met onder de oppervlakte een rijkdom aan fraaie details en op maat gemaakte koortjes. 'Drawn To The Blood' en 'Fourth Of July' zijn daar goede voorbeelden van, met hier en daar een vlaagje subtiele en sfeervolle elektronica die de liedjes goed doen. Dat Stevens stiekem niet meer dan een akoestische gitaar nodig heeft om een schitterend liedje te schrijven bewijst hij in het getokkelde 'Eugene' of het huiveringwekkend mooie 'No Shade In The Shadow Of The Cross'. Ook de wat langere nummers als 'John My Beloved' en 'Should Have Known Better' weten eindeloos te intrigeren. Stiekem is er geen zwakke broeder te vinden. Zoals vaker bij werk van Stevens is het moeilijk om precies de vinger op de schoonheid te leggen, maar ook zo'n vijftien jaar na het debuut is er geen artiest in de buurt komt van het volstrekt unieke geluid van Stevens. Kippenvel van begin tot eind.

Van: Daans Muziek Blog

Sufjan Stevens zijn muziek-carriere is een muzikale achtbaan. Van avant-gardistisch experiment, naar intieme minimalistische folk-muziek tot aan uitbundig georchestreerde folk-rock, elke keer vindt hij zichzelf opnieuw uit. Door het overlijden van zijn moeder Carrie zit hij momenteel even niet in een achtbaan-looping, en zoekt hij het ingetogen folk-experiment weer op Carrie & Lowell.

Carrie & Lowell is een bijzonder duistere maar tevens hoopgevende plaat, waarbij Stevens' niks teveel doet, in de stijl van de akoestische nummers van de vorige plaat + EP als Futile Devices en Heirloom. Alle nummers worden gedragen door rustgevend gitaargetokkel en Stevens' zijn fluisterende en religieus aandoende stem. En ondanks dat Stevens zo'n soort plaat eerder heeft gemaakt met Seven Swans, of met Michigan, klinkt hij hier door subtiele details en zorgvuldig gekozen instrumentatie toch weer uniek en nieuw. Op het hypnotiserende All Of Me Wants You, of het korte meesterwerkje No Shade In The Shadow of the Cross of in de instrumentale, soms zelfs elektronische, stukken tussen de nummers door, overal weet Stevens een hemelse sfeer te creëren. Nergens ontspoort de plaat, en bij vlagen kan je het misschien wat saai gaan vinden, zeker na die krachtuitspattingen als Age of Adz en de EP All Delighted People. Maar Stevens zou Stevens niet zijn, als hij ook van deze plaat weer een perfecte parel heeft gemaakt waar alles aan klopt, en waar zelfs de meest kritische fan op een gegeven moment weer verliefd op wordt. En als we dan die fans toch nog moeten overtuigen: luister de hoogtepunten van de plaat dan keer op keer opnieuw: het met een hele subtiele electro-beat ingekleurde Should Have Known Better bijvoorbeeld, dat elke luisterbeurt meer ontroert. Of het uitwaaierende Blue Bucket Of Gold, waarmee Stevens het album op een bijna positieve, troostende manier afsluit, en waarna je direct het eerste nummer van de plaat weer opzet.

We kennen Sufjan Stevens ondertussen erg goed. Elke plaat die hij maakt is anders en uniek in zijn genre, en elke plaat die hij maakt openbaart zich pas na vele luisterbeurten. Ook met Carrie & Lowell is dit het geval, maar al snel was duidelijk dat ook deze plaat weer bol staat van perfecte melancholiek. Een nieuw meesterwerkje in het oeuvre van een van de meest bijzondere artiesten van de afgelopen tijd.

Pat-sounds: Album Sufjan Stevens - Carrie & Lowell (2015) - pat-sounds.blogspot.nl

De singer-songwriter en multi-instrumentalist Sufjan Stevens kennen we van zijn succesvolle soloplaten Illinois en Seven Swans. Inmiddels is hij afgestapt van het idee om alle Amerikaanse staten van een album te voorzien. Vijf jaar na het elektronisch getinte album The Age of Adz stapt hij met Carrie & Lowell weer terug naar zijn succesvolle indie folk muziek. Geïnspireerd door de dood van zijn moeder Carrie keert hij terug naar zijn jeugd, waar ook stiefvader Lowell onderdeel van uitmaakte.

Met opener Death with Dignity pakt Stevens gelijk naar zijn rustgevende muziek. Terwijl het water voortkabbelt trekken schaduwen aan ons voorbij. De zon breekt door op de klanken van een tokkelende gitaar. Op Should Have Known Better vervolgen we Stevens zijn weg door de jeugdjaren. Achtergelaten in de videotheek en zoekend naar zijn vrijheid. Het verleden kan niet veranderd worden en wat de toekomst ook brengen mogen blijf sterk in je schoenen staan. De verlichtende klanken maken het geheel nog zoeter. All of Me Wants All of You zet het verleden opnieuw in de aandacht. Zijn gelovige inslagen worden in de afsluitende kerkklanken naar voren gehaald. Drawn to the Blood opent sneller dan voorheen en blijkt met zijn volumewisselingen een boeiend geheel. Terwijl de wekker ons wakker schudt kijkt Stevens terug op het verlies van zijn moeder. Waarvoor moest dit hem overkomen? vragen we ons af terwijl de indringende klanken steeds meer aanzwellen.

I’m drawn to the blood
the flight of a one winged dove
how, how did this happen
how, how did this happen

De zoete klanken vervolgen zijn weg in het nummer Eugene. Een klein intiem nummer waarop hij verschillende jeugdige gebeurtenissen beschrijft. De warmte van zijn moeder bleek altijd dichtbij terwijl Sufjan het heilige water over zijn hoofdje voelde lopen. De gure tonen vormen met de warme keyboardklanken het begin van het prachtige Fourth of July. Het emotionele nummer is schitterend in al zijn vormen. Met zijn poëtische teksten beschrijft hij gedetailleerd de dood van zijn moeder. De hoge stem van Sufjan sleept je mee in een wereld waar de zon maar niet weet door te breken. De gevreesde dood komen we allemaal tegen en afscheid nemen is dan al te laat. The Only Thing pakt de muzikale draad van voorheen weer op. De teksten worden gestructureerder terwijl het muzikaal gezien een herhalende opdracht lijkt te woorden. De kracht van Sufjan blijkt meer dan eens in het tekstuele gedeelte te liggen. De klanken van de banjo vermengen zich halverwege met de grauwe gitaarklanken.

I want to save you from your sorrow
the only reason why I continue at all
faith in reason, I wasted my life playing dumb
signs and wonders, sea lion caves in the dark
blind faith, god’s grace, nothing else left to impart

In het titelnummer Carrie & Lowell zien we zijn ouders voorbij komen, terwijl de muzikale klanken steeds zonniger worden. De banjo die vermengt wordt met enige elektronische klanken brengt de nodige muzikale afwisseling voort. De simpele muzikale inslag op John My Beloved laat je de focus op de bezongen teksten van Sufjan houden. Een tekstueel sterk nummer dat je dieper in de emoties sleurt van vriendschap en verloren helden. Op het korte No Shade in the Shadow of the Cross zakt Stevens steeds verder weg in emoties die hem de depressiviteit in sleuren. Afsluiter Blue Bucket of Gold bouwt zich opnieuw op met de klanken van het keyboard. Een passende afsluiter die in al zijn eenvoud toch stevig weet binnen te dringen.

Sufjan is terug met de muzikale stijl waarmee hij op zijn sterkst is, ingetogen liedjes die boordevol emotionele uitingen staan. Qua muzikale omlijsting is het draadje soms iets te dun, maar hij weet de focus goed op zijn teksten te houden. De zonnige klanken krijgen moeilijk de overhand in de terugkijk op zijn verleden en het verlies van zijn moeder. De zoete stem van Stevens kom daarbij af en toe te overvloedig naar voren. Ondanks dat Sufjan het rechte pad weer heeft gevonden is hij niet in staat zijn muzikale hoogtepunten uit het verleden te overtreffen.

3,5*

Afkomstig van Platendraaier.

Recensie op de krenten uit de pop:
De krenten uit de pop: Sufjan Stevens - Carrie & Lowell - dekrentenuitdepop.blogspot.nl

De in Detroit, Michigan, geboren muzikant Sufjan Stevens debuteerde aan het begin van het huidige millennium, maar trok met zijn eerste twee platen helaas nauwelijks aandacht.

Dat deed hij wel met het in 2003 verschenen Greetings From Michigan: The Great Lake State. Enerzijds omdat het een geweldige plaat was, maar anderzijds ook vanwege het bijzonder ambitieuze plan dat aan de plaat was verbonden.

Sufjan Stevens kondigde na zijn eerbetoon aan zijn thuisstaat Michigan immers aan om ook de resterende 49 staten van de VS te voorzien van een muzikaal eerbetoon. Het deed de rekenaars onder ons direct fronsen, maar het idee was natuurlijk mooi, zeker met platen van het kaliber van het eerste deel.

Toen Sufjan Stevens een jaar later opdook met het niet aan een staat gerelateerde en wederom bijzonder mooie Seven Swans leek het ambitieuze plan al weer van tafel, maar weer een jaar later verscheen dan toch Illinoise, een eerbetoon aan de staat Illionois. Op de resterende 48 delen wachten we nog steeds, want Sufjan Stevens kreeg een nieuwe hobby; het maken van kerstplaten. De afgelopen jaren werd buiten deze kerstplaten niet al teveel vernomen van Sufjan Stevens, maar eindelijk is de een decennium geleden zo bejubelde muzikant terug met een nieuwe plaat.

Ook Carrie & Lowell is overigens een eerbetoon. Dit keer niet aan een Amerikaanse staat of aan een feestdag in december, maar aan zijn moeder en stiefvader die de afgelopen jaren allebei zijn overleden. Nu had Sufjan Stevens geen geweldige band met zijn moeder, maar desondanks heeft hij een opvallend stemmige of zelfs trieste plaat gemaakt. Gelukkig is het ook een hele goede plaat geworden.

Sufjan Stevens was in het verleden niet bang voor groots aangeklede platen, maar op Carrie & Lowell houdt hij zijn songs opvallend klein. Veel meer dan gitaar, banjo en zorgvuldige aangebrachte synthesizer partijen krijgen we niet en hierbovenop klinken de eveneens ingetogen vocalen van Sufjan Stevens.

Het is een op het eerste gehoor uiterst sober geluid, maar het is wel een geluid dat zorgvuldig in elkaar is geknutseld. Carrie & Lowell bestaat uit meerdere lagen instrumenten en meerdere lagen vocalen en klinkt hierdoor zeker niet zo kaal als je op het eerste gehoor zult vermoeden.

Stemmige klanken domineren op een plaat vol weemoed. Sufjan Stevens kijkt op Carrie & Lowell terug op zijn jeugd en de relatie die hij had met zijn moeder en zijn stiefvader (wiens huwelijk met de moeder van Sufjan Stevens overigens niet lang stand hield). Het levert een sombere en vaak zelfs zwaar melancholische plaat op, maar Carrie & Lowell is ook een plaat van een enorme schoonheid.

Bij Sufjan Stevens denk ik aan overdaad en aan minder geslaagde experimenten, maar beiden ontbreken volledig op zijn nieuwe plaat. Carrie & Lowell staat vol met buitengewoon smaakvol geïnstrumenteerde en opvallend intiem vertolkte songs en ze zijn allemaal raak. Het zijn songs vol opvallende verhalen; soms emotioneel, soms ook wat bitter, soms vol humor, maar altijd met vlijmscherpe observaties, wat de songs nog een extra dimensie geeft.

In muzikaal opzicht sluit Carrie & Lowell redelijk goed aan op het eerder genoemde Seven Swans, maar er zijn ook volop raakvlakken met de ingetogen muziek van Nick Drake of met de songs vol demonen van Elliott Smith.

Carrie & Lowell maakt onmiddellijk indruk, maar het is ook een plaat die pas echt goed tot zijn recht komt wanneer je hem veel vaker hebt gehoord. Dan immers hoor je de diepte in de instrumentatie en de emotie waarmee Sufjan Stevens vertelt over zijn niet altijd even gelukkige jeugd.

Sufjan Stevens heeft misschien niet heel veel goede herinneringen aan zijn moeder, maar haar dood heeft hem geïnspireerd tot het maken van een werkelijk wonderschone plaat, die absoluut behoort tot het mooiste en indrukwekkende dat 2015 ons tot dusver heeft gebracht. Erwin Zijleman

Of je het nu wilt of niet, ieder nieuw album van Sufjan Stevens is een 'landmark album'. Of hij nou met Seven Swans en Michigan geheel eigenhandig en vroeg de folkrevival inzet, bruggen slaat tussen genres op Illinois of op superieure en onnavolgbare wijze laat zien dat er zoiets kan bestaan als oprechte organische elektronische muziek op Age of Adz, Sufjan Stevens weet waar hij mee bezig is: hij is een grootmeester.

Er zijn nu eenmaal niet zoveel songwriters (nu niet en ook de afgelopen decennia niet) die albums maken die integraal kloppen en dan vervolgens herhaaldelijk dat soort albums maken. Stevens neemt ook nog eens iedere keer zelf de productie voor zijn rekening én schrijft behalve briljante liedjes, doordringende teksten met lading. Met name dit laatste wordt nogal eens over het hoofd gezien.

Ik wil hier geen paginalang epistel voorschotelen, maar geef wel graag ter overweging mee aan alle sceptici (en liefhebbers natuurlijk) dat het materiaal van Sufjan Stevens net als dat van Dylan, Cohen en Paul Simon essaywaardig is (het is heel goed te onderbouwen waarom zijn werk zo retegoed is). Zijn werk is poëtisch en staat open voor interpretatie en bovenal is zijn kritiek op Amerika en onze huidige samenleving - hoewel subtiel - krachtig.

Sufjan Stevens verwijst zelf naar de liedjes op dit album als 'Modern Hymns' en verder is het mijn interpretatie dat hij de dood van zijn moeder niet slechts gebruikt om aan confessional songwriting te doen. Sufjan StevensHet is mijn interpretatie dat het nooit echt gekend hebben van zijn overleden moeder en de zaken daaromheen uit zijn persoonlijke leven gebruikt als een metafoor om de leegte van de moderne tijd aan de kaak te stellen en hier voornamelijk vraagtekens bij te zetten. En om nog even in de Hymns-context te blijven: het verliezen van de kern, of meer het niet kennen van de oorsprong is een terugkerend thema op dit album. Stevens pleit voor bezinning en het niet uit het oog verliezen van 'waardige' redenen om te leven.

Ik bespaar jullie mijn verdere essay hierover, maar geef hier toch graag mijn interpretatie mee. Op subjectief vlak wil ik graag nog zeggen dat dit album me vanaf de eerste noot heeft gegrepen, herhaaldelijk kippenvel geeft en me zwaar ontroert.

Dus al dit bovenstaande gelul eromheen is niet eens nodig haha Dit is naar mijn mening gewoon opnieuw een meesterwerk van een van de grootste kunstenaars die onze tijd kent.

Muzikaal meestal fraai en minimalistisch en daar hou ik wel van. Die fluisterstem daar heb ik het dan weer niet mee en mocht er nu wat meer afwisseling zijn in die zang van nummer tot nummer... Nee, het is 11 maal prijs en dat is jammer want daardoor blijft het niet boeien. Misschien moet het nog wat groeien maar ik vrees dat het niet helemaal mijn ding is, het is me te braafjes .

Ik heb Sufjan Stevens pas leren kennen na de hoogdagen van Illinoise (voor mij nog steeds zijn beste CD), maar hij is wel stevig aan me beginnen groeien sinds. Zelfs de Age of Adz weet me meer dan behoorlijk te bekoren, zeker nadat ik hem live aan het werk zag in Brussel (met Impossible Soul als magistrale afsluiter).
Toen ik vernam dat er een nieuwe CD zou uitkomen, begon mijn hartje alvast wat sneller te kloppen. Het zou een gevoelige CD worden, ter nagedachtenis van zijn overleden moeder.
Maar de twee nummers die bij wijze van voorsmaakje de wereld ingestuurd werden, vond ik niet slecht, maar ook niet super.
Tot ik uiteindelijk de full CD in handen kreeg. Ik zat alleen in de auto toen ik er de eerste keren naar luisterde. En fuck, wat grepen die nummers naar mijn keel! De twee singles die ik al kende kwamen nu wel volledig tot hun recht en maakten de puzzel compleet. De outro's bij de liedjes waren geen aandachttrekkers maar deden wat ze moesten doen: de overgang naar het volgende pareltje verzorgen en het tempo van de plaat laag houden.
Sufjan zorgt alweer voor een magistrale conceptplaat die mij, ondanks de beperktere instrumentatie, tot nu toe weet blijven te boeien en waar ik bij elke nieuwe beluistering nog iets nieuws weet te ontdekken.
Huidige favoriete tracks (o, ironie ): Should Have Known Better, The Only Thing & No Shade. Maar de andere pareltjes zijn zich nog volop aan het ontpoppen.
Ik kan niet wachten om hem in september terug live aan het werk te zien.

Fluweel van een plaat van een echte vakman en natuurtalent welke het niveau van vrijwel iedere andere singer songwriter met gemak ontstijgt. Melancholische zanglijnen over breekbare gitaartokkels met de capo op 6 (met ook banjo achtige geluiden). Hier en daar een muzikale aanvulling met ander instrumentarium . Maar verder o zo puur. En zoet. Sufjan komt er gemakkelijk mee weg. De vorige plaat was er een uit een ander vaatje, wat hem als artiest interessant maakt. Maar dit is back to basic, wonderschoon. Na Illinois een gelijkwaardig album op de planken leggen, das knap. Of het een klassieker wordt; de tijd zal het leren.

Voorlopige favoriet: The Only Thing. Maar eigenlijk is het album akelig stabiel.

Sufjan Stevens - Carrie & Lowell

Het album begint met Death With Dignity. De dood is al gelijk aanwezig, maar wie sterft er?
Sufjans moeder ligt voor de hand, maar later op het album zal ze nog een keer sterven.
Wat is dan de rol van dit lied?
Naar mijn mening gaat dit lied niet over de dood, maar over het afscheid wat daaraan vooraf gaat.
Sufjans moeder is stervende en dus wordt de zanger ermee geconfronteerd dat mensen en dingen uit zijn jeugd verdwijnen, herinneringen vervagen en perspectieven sterven.
You'll never see us again, you'll never see us again wordt er gezongen.
Een droevige realisatie, maar een die onvermijdelijk hoort bij het afscheid van diegene die je voort- en groot gebracht heeft.

In je jeugd heb je de luxe nog niet te weten wat je gaat worden. Je kunt jezelf overal heen fantaseren en er is nog geen realiteit die dat weerlegt. Naarmate je ouder wordt komen er steeds meer zekerheden bij en begint er steeds meer een beeld te ontstaan van wie je bent en wie je zult zijn. Je laat tijdperken achter je en die tijdperken worden een gegeven. Je hebt ze vorm gegeven en daarna kun je er niets meer aan veranderen. De kaders om de foto's klemmen zich strak om het beeld heen: het is voort zoals het is.

Die realisaties behoren volgens mij tot de centrale thema's van Carrie & Lowell. Het is niet voor niets dat het artwork van het album uit foto's uit Sufjans jeugd bestaat. De foto's vertegenwoordigen zowel de schoonheid als de vloek van herinneringen: ze laten een kier open naar het verleden, waar je doorheen kan kijken. Die is echter te klein om weer naar binnen te kunnen en dingen weer te kunnen beleven en veranderen.

Sufjan beschrijft deze gevoelens in een aantal zeer sterke teksten. Vooral het nummer Eugene springt eruit. Sufjan beschrijft mensen, gebeurtenissen die zich achter die kier bevinden. Hij kijkt er doorheen en wil weer dicht bij ze zijn. Maar de afstand die er is, is niet te overbruggen. De onvermijdelijke weemoed speelt weer op en die pijn wordt met alcohol verdoofd.

What's left is only bittersweet for the rest of my life, admitting the best is behind me
Now I'm drunk and afraid, wishing the world would go away
What's the point of singing songs, when they'll never even hear you?

Daar speelt weer dat verlangen om zichzelf opnieuw uit te vinden, zoals hij dat als kind altijd deed. Dat pure kind is echter weg. Diezelfde geest die dat kindse terug zou willen, verspert zichzelf de weg. De volwassenheid is ingetreden en het leven zal nooit meer zo simpel zijn. De dood van zijn moeder, die in het daaropvolgende nummer volgt, benadrukt dat feit: het simpele wereldje van vader-moeder-kind wordt definitief door de tijd afgebroken.

Want een van de dingen die Sufjan graag aan zijn verleden zou veranderen, is de relatie met zijn moeder, die altijd beïnvloed is geweest door diens mentale problemen. Fourth Of July gaat over liefde die niet gedeeld is, gevoelens die niet geuit zijn, dingen die nooit uitgepraat zijn. Op het sterfbed van zijn moeder worden er nog enkele intieme dingen uitgewisseld: dingen die misschien veel eerder gezegd hadden moeten worden. Daarna is ook de relatie met zijn moeder voort een gesloten boek: het is voort wat het is geweest. Sufjan noemt haar liefkozend My little loon en wenst om met diezelfde omhelzing van zijn moeders tekortkomingen, zijn leven met haar over te kunnen doen. Zodat het is wat het had moeten zijn. Hij moet het echter doen met de herinneringen die hij heeft en die stellen hem teleur.

Die machteloosheid drijft Sufjan tot een nog grotere wanhoop. In The Only Thing verliest hij even de betekenis van zijn leven uit het oog. Als zijn verleden onomkeerbaar is, dan wil hij alles ook kunnen vergeten. De dood lonkt, biedt hem een manier om alles daadwerkelijk te vergeten; zijn ogen en hart te verwijderen. Maar er is een tegenkracht: je zou hem God kunnen noemen, als je die los zou kunnen zien van wat religies er van gemaakt hebben. Het is hetgeen wat van ons levende wezens maakt en ons levend houdt. Sufjan legt die tegenkracht in dit nummer meesterlijk vast. Hij praat als het ware tegen zichzelf, de God Sufjan Stevens tot de sterveling Sufjan Stevens:

I want to save you from your sorrow

Dit wordt meteen gevolgd door een prachtig instrumentaal stuk, waar zo ontzettend veel inzit. Het is het eindelijk laten gaan van opgekropt verdriet. Het is de muzikale beschrijving van de realisatie dat alles in het leven het uiteindelijk waard is; zelfs de pijn. En dat die gedachte je levend kan houden, ook als je door een diep dal gaat. Het brengt Sufjan bij een waarheid die hij diep van binnen altijd wel kende: hij moet door.

The only reason why I continue at all
Faith in reason, I wasted my life playing dumb

Hij huilt zijn tranen, maar er schuilt nu een ander, nuttiger verdriet achter. The Only Thing is een aanwijzing naar de conclusie van het album. Het snijdt het album in tweeën. Vanaf nu kan hij aan zijn heelproces beginnen. Daar kom ik weer terug bij mijn eerdere vergelijking met Björks Vulnicura (wat de genezing van een wond betekend): ook op Carrie & Lowell is er sprake van een diepe wond en ook hier vind de gewonde uiteindelijk het pad naar genezing.

De daaropvolgende nummers beschrijven de dingen die Sufjan grijpt om weer uit zijn dal te klimmen. In het titelnummer verzoent Sufjan zich met de onomkeerbaarheid van het verleden en neemt hij zijn herinneringen voor wat ze zijn. In John My Beloved vind hij zijn geloof weer. En dat is een geloof waar ik me ook in kan vinden. Want Sufjan vind hier niet alleen God terug: hij vind het geloof in het leven weer terug. Iets dat hij kwijt was geraakt door aan het verleden te blijven hangen. Zijn deze nummers dan opeens een en al opgewektheid? Niets is minder waar, maar ze schetsen wel het beeld van een persoon die langzaam aan uit zijn depressie begint te raken.

Carrie & Lowell beschrijft een pijnlijke reis van bedrukkende, lamleggende nostalgie tot aan de hervonden levenslust. Maar de pijn zelf wordt niet beoordeeld als iets wat slecht is. Daar kun je misschien een verband in zien met Sufjans geloof. Het kruis is iets wat met moed gedragen moet worden. Het leven zal je niet altijd sparen: There's no shade in the shadow of the cross. Soms moet je door een hel gaan om er daarna gelouterd uit te komen. De herinneringen aan een verleden dat je soms anders gewild zou hebben, zijn in kern ook iets moois. Daar heeft Sufjan het denk ik over als hij zingt over zijn Blue bucket of gold. Blue verwijst naar de pijnlijke kant van zijn herinneringen, maar uiteindelijk blijven die herinneringen goud: iets kostbaars wat gekoesterd moet worden. En met die gedachte eindigt het album. Sufjans verleden strekt zich boven hem uit als een universum, waarin alle geesten verdwijnen. Het is nog steeds aanwezig en dat zal ook altijd zo blijven. Hij heeft nog steeds spijt dat bepaalde dingen gegaan zijn zoals ze zijn gegaan, en ook dat zal altijd zo blijven. Hij is echter weer in staat om met zijn eigen benen op de grond te staan en verder te gaan met het heden. Aan het eind van het album is het alsof er een storm van herinneringen gaat liggen, waarna de lucht weer opklaart en er weer plek ontstaat voor een beetje zon. En dus blijkt het in zekere mate altijd mogelijk om jezelf nog opnieuw uit te vinden. Carrie & Lowell is daar wel het bewijs van.

Uiteindelijk is de conclusie van Carrie & Lowell precies dezelfde als die van Vulnicura. Op Vulnicura zingt Björk Don't remove my pain, it's my only chance to heal. Sufjan komt tot precies dezelfde conclusie, maar gebruikt andere woorden om er te komen. Daarom zijn deze twee uitstekende albums zo vergelijkbaar. Twee artiesten, op een ander punt in hun leven met andere omstandigheden, komen tot precies dezelfde conclusie. Die conclusie, en de weg waarmee die bereikt wordt, maken van deze albums tijdloze kunstwerken: ze laten de mens zien op momenten van uiterste kwetsbaarheid en houden daarmee een hart onder de riem bij alle zielen die het moeilijk hebben. Het zijn albums die je hele leven met je meegaan, puur omdat de troost en de eerlijkheid die ze bieden soms broodnodig is in de jachtigheid van de alledaagse wereld. Wonden kunnen namelijk altijd genezen, mits de pijn die ze veroorzaken niet verloochend wordt.

Nadat ik enige tijd voor het verschijnen van dit album al van mijn Sufjan-geloof was gevallen, ben ik nu bezig met een herwaardering van zijn muziek. Vanmiddag ben ik begonnen met Seven Swans, gevolgd door Carrie & Lowell.

Ik ben er goed voor gaan zitten met een uitdraai van alle lyrics en de annotaties op Genius erbij. Na pogingen van mijn vrienden mij te overtuigen dat dit toch echt een meesterwerk zou zijn, kan ik nu stellen dat het inderdaad een meesterwerk in de nauwste zin van het woord is: het werk van een meester. Ontzettend intelligent en ongekend kwetsbaar geschreven, op het pijnlijke af. Een album dat zijn weerga niet kent: unprecedented.

Echter vind ik de afzonderlijke nummers los van de context van het album (en het album in zijn geheel) zonder uitgebreide voorkennis nog steeds een onluisterbare crime.

Het heeft bij mij best wel lang geduurd voordat ik gegrepen werd door de muziek van Sufjan Stevens. Toen ik een beetje serieus muziek begon te luisteren en te ontdekken, was Illinois (2005) nog niet zo lang uit en je kon op het wereldwijde web je kont niet keren of je kwam dit album weer tegen. Nog steeds scoort het album immense gemiddelden op de verschillende beoordelingssites, maar ik kwam er nooit echt in. Ik knapte vooral af op de meer theatrale, drukke nummers en vond het eeuwig zonde dat Stevens er zo vaak voor koos om het motto 'more is more' na te leven. Op dat album stond immers ook 'John Wayne Gacy, Jr.', een klein, intiem liedje dat mij duizendmaal meer beroerde dan de rest van het album.

Ik heb Stevens sinds Illinois nooit echt meer in de gaten gehouden. Het was helaas niets voor mij, zo dacht ik. Totdat ik de film Call Me By Your Name (2017) zag. Ik was totaal overdonderd door de emotionele impact die die film had en dat kwam niet in de laatste plaats door de liedjes van Sufjan Stevens, die hij speciaal voor de film schreef. Dit was hoe ik Stevens wilde horen, net zoals toen op 'John Wayne Gacy, Jr.'. Met minimale middelen wist hij grootse emoties op te roepen. Vooral van 'Mystery of Love' kreeg ik geen genoeg en na vijf jaar is het één van mijn meest gedraaide nummers ooit (bijna 150 keer).

De liedjes uit Call Me By Your Name zetten de muziek van Stevens voor mij in een ander daglicht, alsof ik na al die jaren eindelijk hoorde wat al die andere mensen jaren geleden al in zijn muziek hoorden. Ik besloot me te wagen aan de rest van zijn oeuvre, maar ben eigenlijk blijven hangen bij Carrie & Lowell. Ik wist het meteen bij de eerste luisterbeurt, ongeveer twee jaar geleden: dit was echt het perfecte album van Sufjan Stevens. Wat ik zo goed vond aan 'John Wayne Gacy, Jr.' en de Mystery of Love EP vond ik terug op dit album, en meer.

Stevens schreef het album na de dood van zijn moeder. Zijn moeder verliet Stevens toen hij een jaar was en leed aan depressies, schizofrenie en verslavingen. Carrie & Lowell is Stevens' poging om in het reine te komen met zijn moeders leven en overlijden. De instrumentatie is mooi, maar minimaal en biedt daardoor alle ruimte om te focussen op Stevens' engelachtige zang en wat hij te vertellen heeft.

Wat ik enorm waardeer aan Stevens, en in het bijzonder aan dit album, is dat hij zo enorm eerlijk is en niet bang is om zich uiterst kwetsbaar op te stellen. Carrie & Lowell is daarom ook zo intiem dat het bijna voyeuristisch aanvoelt om ernaar te luisteren. Maar hoewel de relatie tussen Stevens en zijn moeder natuurlijk uniek is, net zoals alle andere moeder-kind-relaties, weet Stevens de luisteraar heel overtuigend deelgenoot te maken en mee te laten voelen met alles wat Stevens bezighoudt met betrekking tot die relatie. Het zorgt voor een goudeerlijk album met een heel aantal ontroerende momenten.

Zo horen we op het eerste nummer al de regels “I forgive you, mother, I can hear you / And I long to be near you” die meteen al aangrijpend zijn en de toon zetten voor de rest van het album. We horen een zoon die eerlijk is over de zorg die hij tekort is gekomen, maar die nooit is opgehouden met verlangen naar de liefde van zijn moeder. Ondanks Stevens' pijn voel je ook een zeker begrip en empathie voor de moeder die op zoveel vlakken niet in staat was dat te geven wat haar kinderen nodig hadden.

Veel jeugdherinneringen passeren de revue, Stevens probeert het verleden van zich af te schudden door zichzelf met een aantal pijnlijke, vormende gebeurtenissen te confronteren en ook niet blind te zijn voor de gevolgen die deze herinneringen op hem hebben gehad. Het is enorm bewonderenswaardig, het pad dat hij hier bewandelt en ik hoop met heel mijn hart dat hij wat heeft gehad aan het schrijven en spelen van deze muziek. Het is een album dat alleszins therapeutisch klinkt.

Voor mij is Carrie & Lowell in ieder geval één van die unieke albums waarbij de immens verdrietige teksten en de minimalistische, maar hemelse muzikale omlijsting elkaar versterken. Als je op de muziek focust, komt het troostrijke en het sprankje licht naar voren, maar als je vervolgens op de teksten focust voel je des te meer mee met de pijn die Stevens tijdens het maken van dit album ervoer. Die vreemde discrepantie maakt dit tot een uitzonderlijk album dat, ondanks het bijna lieflijke geluid, vele, keiharde mokerslagen in zich herbergt.

Sufjan Stevens - Carrie & Lowell