Ultravox - Vienna (1980)

Heel vaak hoorde ik vanaf maart 1981 de single Vienna op de radio. Het bijbehorende album was toen al acht maanden uit, maar de naam van het Londense Ultravox zei me weinig of niets; dat die elpee alweer de vierde van de groep was evenmin.
Aan de British Charts te zien, liepen de Britten niet veel voor: Sleepwalk was daar Ultravox’ eerste hit. Het haalde in augustus ’80 #29 en Passing Strangers in oktober #59. Maar toen kwam het titellied op single uit en stond vanaf half februari ’81 vier weken #2. Nederland volgde en Vienna stond in april vier weken #1, in Vlaanderen in april-mei drie weken op die plek.

Het nummer was mij wat te langzaam, maar de sfeer door de synthesizers gecreëerd was helemaal fijn met die beat en echo’s, zeker in het snellere deel waar bovendien een viool klonk. Het werd echter zo vaak op de radio gedraaid dat ik het na enige tijd ontzettend zát was. Jarenlang...
De naam van de Schot Midge Ure viel daarbij vaak. Ik kende zijn naam van Thin Lizzy, waarmee hij niet alleen tourde: met frontman Phil Lynott zat hij frequent in de studio, hoorbaar op zowel band- als soloplaten van de Ier.

Anno 2023 valt mij op dat de groep bij de productie werd bijgestaan Konrad Connie Plank, de Duitser die ik van namen als Neu! en Kraftwerk ken. De stijl verraadt dat Ultravox net als Tubeway Army / Gary Numan een traditioneel gitaar-bas-drumsverleden had; meestal klinken traditionelere geluiden.
Met Astrodyne begint de plaat instrumentaal en bombastisch, in New Europeans klinkt “gewoon” lekkere new wave met gitaar en een vleugje toetsen, net als in Private Lives en Passing Strangers. Sleepwalk sluit de A-kant af en bevat sterkere digitale invloeden, maar nog altijd met het drumwerk van Warren Cann.

Mr. X op de B-kant is het eerste nummer met slechts digitale instrumenten, het is Cann die zingt. Western Promise is een mix van “klassieke” wave en in het eerste deel instrumentaal, met een hoofdrol voor de viool van Billy Currie. Na Vienna volgt All Stood Still, net als het slot van de A-kant een sterke mix van analoge en digitale klanken, met onder meer een gitaarsolootje en een vleugje scheurende reggaegitaar zoals ik dat van Fischer-Z ken.
Tevens op streaming te vinden is de 2008-cd-uitgave. Deze kent vele leuke bonussen met zowel demo’s, liveopnamen, oefenruimteversies én speciale versies, waarbij nieuw het instrumentale Alles Klar.

Een sterk album met pakkende composities en voorzichtig experiment: vaak een "conventioneel" bandje, soms een vernieuwend geluid. Geen pure synthesizerpop, maar zeker wel fijne new wave. Jan Libbenga vond dat indertijd in Oor overigens ook al.

Vienna is misschien wel één van de mooiste nummers die ik ken. Wat een opbouw en wat een sfeer! De rest van deze plaat luistert ook lekker weg, maar fluctueert wel heel erg in de mate waarin het me aanspreekt. Het atypische openingsnummer verdient alle lof en ook Passing Strangers klinkt fijn. Mr. X vond ik daarentegen ronduit verschrikkelijk. Het werkte op mijn zenuwen, maar dan niet op een positieve manier. Wat overblijft is een album dat zeker de moeite waard is om eens te draaien; al is het alleen al vanwege het fenomenale titelnummer dat wat mij betreft nergens anders op de plaat overtroffen wordt.

3,5*

Dit doet mij denken aan het feit dat ik in de jaren tachtig de werkvloer deelde met een Engelse collega, die de muzieksmaak van de Ne derlanders inferieur vond aan die zijn thuisland. Ik heb hem toen onder meer met enige regelmaat geplaagd met het feit dat Vienna in ons land vier weken op één stond, terwijl het in Engeland vier weken op de tweede plaats bleef staan. To add insult to injury: de plaat die Vienna al die tijd van de eerste plaats afhield, was de komische eendagsvlieg Joe Dolce met Shaddap you face. Kwam bij ons ook hoog in de hitlijsten, maar wij kochten altijd nog méér singletjes van Vienna...

Waarschijnlijk zoals zo velen zorgde de single Vienna ervoor dat velen in aanraking kwamen met Ultravox. En dat gold ook voor mij. De single met de onvergetelijke clip maakte veel indruk. Voor mij was toendertijd Ultravox totaal onbekend, Ik wist niets van hen. En in die jaren zonder internet moest je het hebben van tijdschriften of wat je ergens oppikte.
Dus in het geheel niet op de hoogte van de nieuwe samenstelling van Ultravox met Midge Uru, eigenlijk pas veel later daarover informatie gehad.
Ik heb het vinyl in 1980 aangeschaft. Net zoals ik schreef bij Tubeway Army, een soort scharnierplaat. Van de progbands uit de jaren 70 maar de new wave en Ultravox zat daar wat tussen in. Volgens mij werden ze later meer bij de New Romantics geplaatst net zoals Visage. Gezien de single Vienna klopte dat ook wel, zeker met die clip.
Hoewel ik in die jaren niet zo veel geld had om veel platen te kopen en ze daardoor grijs draaiden, kan ik me van deze plaat niet zo veel herinneren. Natuurlijk Vienna, maar aangezien de rest toch wel wat afweek, is de plaat wat minder op de draaitafel terecht gekomen denk ik. En een jaar later sloeg ik een geheel andere muziekkant op.
Kant 1 is duidelijk nog wat meer rock/gitaar gericht. De synths spelen wel een rol. maar duidelijk minder dan op kant 2. Hoewel bij 'Astradyne' natuurlijk wel de synths een hoofdrol spelen.
Kant 2 is echt jaren 80 met ook andere bands in die tijd zoals Visage, Human League etc. Maar ik vind Ultravox toch wel an een andere klasse, mede door de viool maar misschien ook wel de invloed van producent Conny Plank met zijn krautrock achtergrond. Mede daardoor is het geheel niet te commercieel en te vrijblijvend. Ik heb verder nooit meer iets gekocht van Ultravox, mijn interesse lag elders en ik dacht dat het toch te commercieel was. Pas later ontdekt dat er nog drie platen voor deze zijn verschenen, meer punkachtig. Dus ik heb misschien nog wel wat in te halen.

Gistern kwam ik bij toeval de clip van Vienna tegen. Gaf mij aanleiding om dit album vandaag nog eens te draaien. Ik heb het altijd een fascinerend album gevonden. Ultravox kwam destijds in de spotlights net als depeche mode, omd, Yahoo en nog verschillende andere bands waar de synthesizer op de voorgrond stond. .... Maar goed terug naar dit album...ik ken het nog van voor naar achter. Elke noot, elk geluid. Dat betekent dat ik hem destijds toch veel gedraaid heb. Eigenlijk staat er geen minder nummer. Maar je moet er wel voor in de stemming g zijn en er voor open staan. Nummers als Astradyne en Mr. X zijn niet echt toegankelijke voor de mainstream luisteraars en zullen al snel doorskippen. En juist deze nummers maken het album bovengemiddeld goed. Er zitten verschillende lagen in en dat maakt het erg interessant. Ik blijf een prima album vinden. Overigens lees ik dat her nummer Vienna nogal verschilt met de rest van het album. Ik voel en hoor dat niet zo. Het past er naadloos bij. Zeker hoe ze het overl laten lopen van Western promose naar Vienna...

Aan het typen terwijl ik het album beluister. Gekocht destijds door Vienna en wat viel het album me toen als puber tegen. De rest is niet te vergelijken met dat nummer. Toch ben ik het blijven draaien en langzaam groeide het voor me. Ik wist al wel meteen dat dit een bijzonder album was. Nu is het 1 van mijn klassiekers die ik heel soms beluister. Ik kan hem redelijk van a tot z in mijn hoofd afspelen. Alleen Western Promise vind ik minder. Mr X daarentegen één van de hoogtepunten. Samen met Astradyne en Passing Strangers.

Interessant om Mr. X te horen. Dat is toch een beetje de missing link tussen Kraftwerk's Trans-Europe Express en Cybotron's Alley Of Your Minds uit 1981, zo'n beetje de eerste Detroit techno-plaat.

Heb Vienna nooit zo veel aan gevonden, maar krijg nu toch wel interesse in dit album.

Het gebeurt niet vaak dat Herman me teleurstelt.

Heeft Herr Man al gehoord van Herr X, de Duitstalige versie van Man X?
De Plank - Kraftwerk connectie is zo nog hechter.

Dank voor de tip, dazzler. Die kende ik nog niet, maar zeker interessant.

Overigens vind ik Vienna wel degelijk fascinerend, gezien wat er allemaal gebeurt in het nummer. Mooie opbouw, interessante solo's. Lijken mij knipogen naar het rijke (muzikaal-)historische verleden van de stad. Maar dat is allemaal meer op papier en theoretisch, want echt in het hart raken doet het me niet - daarom vind ik het ook wel opvallend dat dit zo'n grote hit is geweest.

Overigens zie ik nu dat jouw stem op dit album ook niet heel hoog is. Als ik nog eens dieper in dit album duik zal ik ongetwijfeld nog wel (terug)lezen waarom dat is.

Vermits ik niet met halve sterren werk, koos ik voor 3 sterren. De reden waarom het geen 4 sterren zijn, zit eigenlijk al in je antwoord. De indertijd vaak gehoorde kritiek dat synthesizermuziek koel en afstandelijk zou zijn, gaat wat Ultravox betreft voor mij wel op. Ik word er zelden warm van maar het zit wel goed in elkaar en Vienna is een onbetwistbare mijlpaal in de popgeschiedenis. Stond samen met Fade To Grey van Visage hoog in de hitlijsten tijdens de winter van 1981 en beide songs luidden op hun manier (mede dankzij hun video's) de elektronische jaren '80 in. Het album Vienna hinkt op twee benen: er zit nog een zweem van 70's artrock in een aantal composities. Vienna en All Stood Still zullen de blauwdruk worden voor de volgende albums van Ultravox. Daarom dat Rage In Eden misschien wel hun classic album is in plaats van Vienna.

Ik zou dazzler niet zijn als ik bij dit alles een geen kanttekening zou plaatsen. In de winter van 1981 staat een andere synthipop klassieker hoog in de Zuid-Europese hitlijsten (nummer 1 in Italië zelfs). En dat is Enola Gay van OMD dat wellicht omwille van de belabberde verdeling van dindisc (Virgin) singles in de Lage Landen de hitparade niet eens haalde. En OMD doet voor mij wel wat Ultravox niet lukt: emotie leggen in hun synthesizermuziek. Vooral in de deep cuts op de eerste vier OMD albums is dat goed hoorbaar.

Wat mij betreft met afstand Ultravox' beste album (en überhaupt een van de hoogtepunten uit de new wave en in het bijzonder de new romantic). Dat zit hem onder meer in het soepele schakelen tussen de grootse melodieën van Astradyne, Passing Strangers en het titelnummer enerzijds en het effectieve hakken van New Europeans en Sleepwalk. Vijf (voor mij) legendarische nummers, zo veel hebben de drie volgende albums er gezamenlijk ook ongeveer.

Als Mr. X je het meest aanspreekt, is er overigens best kans dat je meer aansluiting vindt bij de minder poppy bonustracks op de reissues van rond de eeuwwisseling.

9 maart optreden van Midge Ure in Tivoli-Vredenburg, …...somewhat to look forward to