Joy Division - Unknown Pleasures (1979)

In het kader van het review topic, ga ik proberen iets te zeggen over dit album. Wat mij in de berichten tot nu toe opvalt is, dat het blijkbaar nogal lastig is om iets te zeggen over wat Joy Division nu precies teweeg brengt. En het is voor mij ook een soort "Mission Impossible". Je vervalt al gauw in cliché's.

Wat ik vooral mooi vind is het strakke, donkere soms wat spookachtige geluid van de band. En daarbij de intense stem van Ian Curtis. Het roept bij mij een soort donkere vrolijkheid op. En dat is waarschijnlijk de eerste keer dat het woord vrolijk in combinatie met Joy Division wordt gebruikt. Ik kan me namelijk best voorstellen dat ik op deze muziek lekker kan dansen en uit mijn bol gaan. In het album zitten geen slechte momenten. Wat mij deze keer bij het luisteren voor het eerst opviel, dat New Order een logisch vervolg is op Joy Division. Het electronische geluid van NO, komt hier ook regelmatig voorbij.

Vandaag weer eens opgezet, en het blijft een meesterwerk. Ik vond hem eerst niet echt bijzonder (ik bleef hangen bij Disorder en She's Lost Control), maar op de een of andere manier werkte het verslavend en ging ik er steeds vaker naar luisteren. De andere nummers begon ik steeds meer te waarderen en momenteel zijn mijn favorieten Day Of The Lords (één van de meest depressieve nummers die ik ooit heb gehoord) en Shadowplay. En ik luister er sinds vorige maand met grote regelmaat naar. Echt heerlijk

Ik heb bij dit album nog een reactie gelezen dat je dit album niet in een rotbui moet draaien, maar voor mij geldt dat niet. Als ik dit album in een rotbui draai krijg ik een soort positieve energie, zodat ik er toch weer tegenaan kan gaan. Grappig hoe meningen kunnen verschillen

Ik heb een wat vreemde band met het onwaarschijnlijk sfeervolle schepsel genaamd Unknown Pleasures: het is de enige plaat van Joy Division die ik ken (Verder dan een oppervlakkige beluistering van Closer ben ik nog niet gekomen) en het is typisch zo'n album dat ik maar af en toe eens opzet om 'm elke keer wat beter te leren kennen. Neen, aan het eind van mijn Unknown Pleasures-verkenningstocht ben ik zeker nog niet, maar bij elke luisterbeurt leer ik de nummers beter te doorgronden en ook meer te appreciëren.
Bij een eerste beluistering klonk het allemaal wat kil en afstandelijk, en ook met de stem van Ian Curtis was het geen liefde op het eerste gezicht. Het geluid van Joy Division is hier niet buitengewoon melodieus en dus moet deze plaat bij mij een soort van integratieperiode doorstaan. En in die periode zit ik nu zowat halfweg denk ik, waarbij er al een aantal songs bovenuit steken (hoewel Unknown Pleasures opvallend als één geheel blijft aanvoelen), maar toch zal het nog aardig wat voeten in de aarde hebben alvorens ik dit album onder de noemer Meesterwerk kan plaatsen. Misschien moet ik me maar eens in de vaak opgehemelde teksten van Curtis gaan verdiepen, dat kan me wellicht al een stapje dichter brengen?

Het ultieme manifest van de alternatieve muziek.
De bijna zeldmoordbrief van een cultheld.
Verontrustende schetsen van een verkilde maatschappij.
Een definitief afscheid van de jeugd, een stap in de volwassen wereld.
Of misschien gewoon als de duistere voorloper van New Order.

Hoe je Joy Division's Unknown Pleasures ook ervaart, het is een plaat om te koesteren.

Beklemmend en angstaanjagend, pure schoonheid en ontroering. De grenzen van Joy Division zijn vaag en verraderlijk.
Intstrumenten die klinken als machines, koud als staal, maar tegelijkertijd regelrecht je hart beroeren.

Ik zit te zoeken naar woorden. Deze plaat is bijna niet in zinnen uit te drukken.

De dynamiek van Disoder. Dat basloopje van Peter Hook, na amper tien seconden weet je waarom ook New Order groot mocht worden. Een fenomenale song, met een denderend ritme, een gierende gitaar en Ian Curtis overdondert.

Where will it end. Day Of The Lords bouwt spannend verder. Ian Curtis klinkt donkerder, somber (af en toe hoor ik Nick Cave) en poëtisch. Dit nummer grijpt me iedere keer weer bij de keel.

Candidate en Insight halen het tempo wat omlaag, maar de sfeer blijft intact.

En dan volgt New Dawn Fades, mijn persoonlijke favoriet, een grommende bas in gevecht met een klassieke melodie, maar met de bariton van Ian Curis als winaar. (Hier hoor je waar Interpol het kunstje heeft geleerd).

De ironie van She's Lost Control. Dit lied wordt zo strak en gecontroleerd gebracht dat je bijna vergeet dat het gaat over Curtis' epileptische aanvallen.

Het vuur van Shadowplay. De kracht van een klassieker. Onlangs nog mooi vertolkt door The Killers, maar het origineel blijft onovertroffen. Dat moet The Edge ook gehoord hebben, toen hij Sumners gitaar voor het eerst hoorde.

Het stuwende Wilderness en de felheid van Interzone zorgen voor nog meer vuur.

Een voorbode voor het apocalypische sluitstuk, I Remember Nothing. Bij het intro lijken de secondes weg te tikken, voor die allesvernietigende klap. Met sneuvelende ruiten.

Ik lul maar wat. Zoals ik al zei, deze plaat is niet in woorden te vatten. Wellicht enkel met vijf sterren.

UNKNOWN PLEASURES 1979 (een impressie)

Een ontdekkingsreis naar de spelonken van de humane ziel.
En een confronterend portret van het bizarre gedrag van de mens.
Twee sporen en twee plaatkanten: een outside en een inside.

01. DISORDER

I've been waiting for a guide to come and take me by the hand ...

Ian Curtis gidst ons persoonlijk het album in.
Muzikaal zo geniaal en meteen ook het handelsmerk van de band.
Verende drums, melodische bas en verscheurde gitaren.
Daartussen slalomt een wanhopige bariton.

Disorder lijkt letterlijk Ians lijflied: ik zie hem verkrampt
dansend een weg banen door de gangen van zijn eigen poëzie.

I've got the spirit but lose the feeling ...

02. DAY OF THE LORDS

Een stap terug naar Warsaw. Naar No Love Lost.
The House of Dolls. Ian is opnieuw de ooggetuige en ziener.
Hij schetst het verval van deze wereld in potloodgrijs.
.
I've seen the nights filled with bloodsport and pain
And the bodies obtained ... the bodies obtained

Muzikaal horen we een melancholische zwaarmoedigheid
die we nadien bij veel postpunk bands zullen terugvinden.
Maar er schuilt ook venijn tussen de notenbalken.

Where will it end ... where will it end ...

03. CANDIDATE

Tekstueel enigmatisch.
Muzikaal kaal tot op het bot. Ians smeekbede.
Over een presidentskandidaat die het volk verraden heeft?
Of over een falen in de liefde? Onduidelijk wie de ik-figuur is.

I tried to get to you ... oh how I tried to get to you ...

04. INSIGHT

Martin Hannett kleurde UP in met een snuifje elektronica.
Op sommige nummers strooide hij misschien iets te kwistig.
De mechanische liftdeuren dragen bij tot de fabriekssfeer.
Maar de stuiterende laserbeams roepen vraagtekens op.

Tears of sadness for you - more upheavel for you
Reflects a moment in time - a special moment in time

Ian schrijft het testament van zijn jeugd.
De tekst had niet misstaan op het tweede album Closer.
Maar hier heerst nog de aanvaarding, later komt de berusting.

But we remember when we were young ...

05. NEW DAWN FADES

Eén van de mooiste liefdesliederen ooit gemaakt.
Het beschrijft het uiteendrijven van twee mensenharten.
Een prelude op Love Will Tear Us Apart.

Oh, I've walked on water, run through fire
Can't seem to feel it anymore

Maar het nummer is ook een muzikaal statement.
Een blauwdruk van wat men postpunk zou gaan heten.
De trage, soms slepende rock met beschouwende tekst
vormt uiteindelijk de muzikale erfenis van Joy Division.

A change of speed, a change of style ...

06. SHE'S LOST CONTROL

Ian beschrijft de pathologische medemens.
Koorddansend op de grens tussen ziekte en stoornis.

And she turned to me and took me by the hand and said ...

Een echo van: I've been waiting for a guide to come and take me by the hand ...

Zijn toenemende epilepsie maakten van het nummer
zijn eigen macabere dodendans. Klikkend drums veroorzaken
kortssluiting in het brein. Machtige basakkoorden. Snijdende gitaar.

But she expressed herself in many different ways and said ...

07. SHADOWPLAY

Wachtend op Godot. De zoektocht naar God.
En hem dan vinden in de vermoorde medemens.

To the centre of the city where all roads meet - waiting for you ...

Met het nodige schuldbesef: de mens heeft
met de medemens ook God gedood.

I let them use you for their own ends ...

08. WILDERNESS

I travelled far and wide through many different times ...

In Wilderness, uptempo en gedreven, is Ian zelf de gids.
Hij loodst ons doorheen de geschiedenis en confronteert ons
met het anonieme leed van de mensheid (eens te meer ooggetuige).

I saw the tears as they cried - they had tears in their eyes ...

09. INTERZONE

Dit is het nummer dat muzikaal het hardst teruggrijpt
naar Joy Divisions begindagen .Warsaw periode, met een tekst
die mijns inziens niet helemaal in het Unknown Pleasures plaatje past.

Er is een tweede stem toegevoegd aan de oorspronkelijke tekst.
Het lijkt eerder op een parafrasering van een spannende filmscene.
De ik-figuur zoekt zijn vrienden in een dode stad: vervreemding.

10. I REMEMBER NOTHING

De ultieme vervreemding: de totale communicatieve inertie.

Me in my own world - yeah you there beside
The gaps are enormous - we stare from each side

De hele song drijft op één lange dreun.
Muzikaal horen we de soundtrack bij het verval.
Lange, logge tonen en krakend glas.

Unknown Pleasures is voor mij als een noodrem.
Enkel het glas breken als het nodig is. Doorheen de jaren
is het album met mij vergroeid geraakt. Ik draai het nog zelden.
But we remember when we were young ...

Aan sommige albums durf je je bijna niet aan te wagen.
Als iemand zijn ziel helemaal bloot legt, moet je daar eigenlijk van af blijven.
Na lang overwegen heb ik besloten om het toch te proberen.
Alleen maar omdat Unknown Pleasure het verdient.
Mijn recensie.

Disorder; wanorde veroorzaakt door verwarring.
Warsaw liet een punk georiënteerd geluid horen.
Op Unknown Pleasures is dat grotendeels verdwenen.
Dit is het duidelijkst hoorbaar in Shadowplay.
Leg de twee versies maar eens langs elkaar.
Door de vertragende zang van Ian Curtis krijgt het veel meer diepgang.
Ian is een poëet, en de teksten hebben meer inhoud dan de Fuck You houding van punk.
Daar ging het vooral om het verwoorden van gevoelens in korte zinnen of kreten.
Het shockeffect stond voor op.

Ian Curtis is juist op zoek naar een gids die zich helpt in het weer geven van emoties; gezongen in Disorder.
Hij weet deze niet te uiten.
Ironisch genoeg ken ik niemand die dat zo doeltreffend kon als hij.
Day Of The Lords, nachten vervuld met pijn, waar zal het eindigen?
Liever had ik het antwoord op die vraag niet geweten.
In Candidate geeft hij al aan dat de druk zijn laatste dodelijke uren zullen veroorzaken.
Het leefplezier is al lang weg genomen.
Ian is al vroeg verworden tot een oude man, niet bang voor het aanvaarden van het eind.
De Heer wacht op hem in Insight
Het hiernamaals, de beloning voor zijn gemaakte fouten.
In New Dawn Fades al genoeg verwijzingen naar zelfdoding.
A Loaded Gun; We'll share a drink and step outside.
She's Lost Control; hij werd bij de hand gegrepen voor steun.
Maar wie komt er om hem te helpen?
De echo's in het nummer geven de stemmen in zijn hoofd weer.
In het schaduwspel, handelt uit je eigen dood.
Shadowplay is de verantwoording.
Treur niet; het is maar een triest spel.
Wilderness is de vergelijking met het gevoelde lijden met Christus.
Deze tot zijn vriend te mogen rekenen in Interzone.
Vreemden van elkaar, te lang naar elkaar gezocht.
Allebei in een andere wereld.
Hopend tot elkaar te komen.
Verwoord in I Remember Nothing
Het geloof als smeekbede tot verlossing.

Mijn visie op Unknown Pleasures.
Het dagboek van een gekwelde ziel.

Waar zal ik eens beginnen..

Door een vriend kwam ik in contact met de muziek van Joy Division.
In eerste instantie vond ik er weinig aan, sombere duistere muziek.
Naderhand ben ik de muziek toch oriënterend gaan beluisteren en ben ik diep gaan nadenken over de teksten.

Nadat ik dit had gedaan vond ik de muziek geweldig.
Het voelde meteen goed en de duistere klanken wisten mij
vanaf dat moment te boeien. Natuurlijk was Unknown Pleasures het eerste album dat ik van deze geweldige band ging beluisteren.

De muziek bleef in mijn hoofd hangen en wist er gedurende 2 á 3 weken ook goed in te blijven. Sommige liederen wisten mij te beangstigen, de klanken en de teksten waren erg somber waardoor ik erg angstig werd.

In deze 2 á 3 weken ben ik veel gaan opzoeken op het internet wat betreft Joy Division en niet te vergeten Ian Curtis.
Het wist (weet) mij enorm te boeien en morgen ga ik ook de film (Control) aanschaffen en de docu. (Joy Divison) die mij is aangeraden door een mede mm-collega.

Ian Curtis maakt de muziek eigenlijk zo bijzonder en weet elke Joy Division-fan bij zijn hart te grijpen. Het is een bijzondere ervaring die ik heb gehad en ik geloof dat ik niet de enige ben. Ik denk dat meerdere JD fans dit zullen hebben ervaren.

Het is enorm boeiend alleen al om het feit dat Ian een mysterieus persoon is die vast zat in zijn eigen wereldje en daarom wil ik meer te weten komen over deze persoon en zijn band. Ik wil ook eens zijn verhalen horen die eigenlijk ook al een beetje verwoord worden in zijn depressieve teksten.

Ik kom er niet over uit, het lijkt misschien een beetje raar zoals ik dit nu aan jullie bloot geef maar ik blijf gefascineerd door deze band en natuurlijk Ian Curtis.

Ps. Geweldig album dat mij ontzettend fan heeft weten te maken van deze geweldige band.

Toch maar eens gedacht om voor dit album een review te schrijven.

Unknown Pleasures
Een album, waarbij Ian op zoek is naar een normale manier van leven in de maatschappij. Hij ziet alles net even anders. UP is een album vol met emotie, macht, anders zijn en eenzaamheid.


Disorder:
Ian zoekt naar een onbekende weg, om die af te lopen en een normaal mens te worden, geaccepteerd door de maatschappij. Hij weet dat hij anders is, maar niet waarom.
Day of the lords:
De dag van de grote jongens. Iedereen wil ergens bij horen, zo ook Ian. Hij vindt zijn groep en komt erachter dat er een machtspel wordt gespeeld. Ben jij wel goed genoeg voor ons, bewijs het maar, zegt de man achter het controlepaneel van Ian's hoofd.
Candidate:
Het is heel logisch, dat juist dit nummer na DOTL komt. Dit nummer is eigenlijk het vervolg op het machtspelletje in DOTL. There's blood on your fingers. Brought on by fear Het machtspel, dat de grootste jongen speelt, heeft invloed op jouw keuzes in het leven. Ian realiseert zich dat hij niet de man achter zijn eigen controlepaneel is.
Insight:
Dit nummer beschrijft, dat Ian zijn weg weer heeft gevonden om de baas te worden over zijn eigen gedachten. Hij is niet meer bang voor de grote baas over zijn leven, hij heeft een eigen weg gevonden en acceptatie van anderen maakt hem niks meer uit.
New Dawn Fades:
Bij dit nummer heb ik het gevoel dat Ian al een halve knoop in een touw heeft gemaakt. Hij komt erachter dat iedereen die hij nu ziet, hij zelf ook is, hij is geen individu, hij is een nummer. Hij voelt de zin van het leven niet meer
She's Lost Control:
Ik denk dat Ian hier de 'she' is, hij schrijft over hoe andere mensen over hem denken en hoe hij praat tegen andere mensen. Ian weet niet meer wat hij moet denken, verliest zijn controle, heeft een epileptische aanval en verliest zijn controle weer.
Shadowplay:
Shadowplay gaat over zijn eenzaamheid. Het publiek is gek van hem en juichen om zijn epileptische aanvallen, zonder na te denken. Ian voelt toch, met al deze mensen om zich heen, zich zeer eenzaam. Hij is namelijk anders.
Wilderness:
Een nummer, dat gaat over het ander zijn dan anderen. Je behoord tot een grote groep mensen en om net die ene te vinden die anders is, moet je door een wildernis van normale mensen. Er wordt ook gerefereerd naar Christus, dit omdat hij ook voor zijn tijd apart was en gestraft werd.
Interzone:
Ian zoekt mensen die net zo als hem denken en dus eigenlijk vrienden. Echter is het voor hem onmogelijk om deze te vinden en hij geeft het zoeken op en accepteert zijn manier van denken.
I remember nothing:
Het gat van de wereld, waarbij de hele bevolking aan de ene kant staat met de rug naar Ian toe. Ian stond aan de andere kant van het gat dat tussen hem zat en de rest van de wereld. Ian toekijkend. En vraagt zich af waarom hij niet aan de andere kant staat, Ian is anders, Ian heeft een eigen wereld.

Ik hoop dat mijn interpretatie net zo wordt gewaardeerd als die van anderen. Heb jij een andere visie op een nummer, laat het dan asjeblieft weten, is altijd interessant.

Een van de zeldzame albums waarvan elk nummer goed is. En waarvan het ene nummer logisch wordt opgevolgd door het volgende. Of zal dat komen omdat ik het album inmiddels kan dromen? tot in de kleinste details,
In New Dawn Fades zit er zo aan het eind een foutje in de basloop. Ik ben van dat foutje gaan houden.

Omdat ik het idee heb gekregen om de albums in mijn top 10 een stukje mee te geven, ben ik aangekomen bij "Unknown Pleasures". Een album waar al zoveel over geschreven, geluld en gefilosofeerd is, dat ik me afvraag wat ik er nog überhaupt aan toe kan voegen. Liever had ik tussen de negen recensies (valt me alsnog hard mee) die hier staan ook maar eentje gezien die de plaat compleet afzeikt, in plaats van de hemel inprijst. Dat Ian Curtis klinkt alsof hij door een wc-rolletje zingt en dat het muziek is om je cavia bij te wurgen. Helaas zal ik het album niet afzeiken, ik zal het loven.

Even kort weer de samenvatting: leven ingeblazen door de energie van punk, muzikaal een kruising tussen psychedelica, krautrock en dub, met af en toe wat spoortjes punk op deze plaat, Ian Curtis die zichzelf verhing, maar pas vlak voor tweede album, een hoop mythevorming, etc. Ook daarom was het fijn dat "Control" Ian terugbracht tot de man die hij was, geen opgeblazen rockicoon dat velen van hem maken: hoe kan iemand als halfgod geprezen worden, als hij groot is geworden door zijn onzekerheden en imperfecties te verwoorden? Hier zit hem de crux: Joy Division is geen band, Joy Division is een gevoel. Zelfs Dan le Sac vs. Scroobius Pip durfden niet te stellen dat "Joy Division... Just a band"

"Unknown Pleasures" is voor mij herfstmorgens en -middagen fietsen over industrieterreinen, met de wind die tranen in mijn ogen plant. Het meisje waarmee ik nooit "we'll share a drink and step outside" kunnen doen, tot mijn spijt. "If got the spirit, but lose the feeling": de momenten van isolatie, dat er zeep tussen mij en de rest van de wereld leek te zitten. Het verlangen om een puur leven te leiden, maar tegelijk de angst voor Sartre's existentialistische walging als het leven puur op je af komt. "Unknown Pleasures" is lijden, lijden, lijden. Daarom heeft deze plaat zo'n diep litteken in mijn broze hart gekerfd; "Closer" leerde ik eigenlijk kennen toen ik al te gelukkig was om die boven eerstgenoemde te preferen.

Zo houd ik albums ook in de gaten. maar ik ga niet zo lang zitten te luisteren totdat je bepaalde dingen weet te waarderen, omdat hij door anderen ook zo gewaardeerd wordt. Dan ga je er namelijk naar zoeken. En volgens mij is dat precies wat frankv91bedoelde. Ik bedoel, als ik maar lang genoeg naar een album van gordon luister dan.... nee slecht voorbeeld, maar je begrijpt wat ik bedoel.

Maar volgens mij is dit principe onontkomelijk. Goede muziek stijgt in waarde juist als je het vaak draait. Bijvoorbeeld, ik vond black sabbath in het begin 'mwah', maar nu kan ik met mijn gitaar alle solo's meespelen (is een luchtgitaar, maar gaat toch aardig). Heb t leren luisteren omdat n vriend van me dat veelvuldig heeft opgezet. En zo zal het met dit album ook wel zijn. Ik vind het net als frankv91 niet geweldig, en ga het niet vaker opzetten om t beter te vinden. Bij mij is die trigger niet aanwezig, ondanks of misschien wel juist door het feit dat dit album een hoog stemgemiddelde heeft.

Zo af en toe heb je het geluk om als (in mijn geval) dertiger parels uit de muziekgeschiedenis te leren kennen waar je jarenlang geen weet van had, o.a. omdat ouders en vrienden het niet kennen en het niet of nauwelijks op de radio te horen is. Vorig jaar gebeurde me dat met de jaren '70 en '90/'00 albums van David Bowie, dit jaar is de eer aan Joy Division.

Dat in 1980 John Lennon vermoord is, wist ik als kind al. Dat in hetzelfde jaar ene Ian Curtis zelf het licht uitdeed zei me tot na mijn tienerjaren niks. Wel ben ik opgegroeid met de muziek van New Order (Blue Monday, True Faith) en in retrospect ken ik Love Will Tear Us Apart natuurlijk ook, maar heb lang niet van de link tussen de bands en het verhaal er achter geweten.

In 1996 bracht Moby het album Animal Rights uit. Een wereld van verschil met zijn vorige dance/ambient plaat, die ik als housende tiener geweldig vond. Het gitaargeweld en de valsachtige zang hoorde ik stomverbaasd aan, en een dag later bracht ik het album terug naar de platenboer: dit was niks. Een jaar later, meer openstaand voor andere muziekgenres, heb ik het opnieuw aangeschaft en leren waarderen. In dat jaar kwam ook I Like To Score uit, met daarop een coverversie van New Dawn Fades die op Animal Rights niet had misstaan. Opnieuw met valsige stem, maar wat een goed nummer! Het boekje leerde mij dat het origineel van Joy Division was.

Een paar jaar later schafte ik een verzamelaar aan van New Order. Het boekje leerde mij dat de band was ontstaan uit Joy Division. Huh? Die toch wat klinische elektropop had een link met New Dawn Fades? In de jaren daarna lees je eens wat op wikipedia en bekijk je wat op youtube, en je hoort van de film Control van Anton Corbijn. Intrigerend.

Een paar maanden geleden zag ik Unknown Pleasures liggen voor een schappelijk prijsje. Intrigerende hoesafbeelding en nietsonthullende achterkant. De binnenkant van het boekje gaf aan dat New Dawn Fades er op staat. Inmiddels bekend met de status van het album twijfelde ik niet: blind aanschaffen en ontdekken.

Meteen na de eerste drums, bastonen en beginregels had het album mijn aandacht te pakken, wat klinkt dit basic en lekker! Gaandeweg de nummers vorderden werd erg duidelijk waar Moby de mosterd en zijn durf om valsig te zingen heeft gehaald, en ook de invloed voor o.a. de vroege U2 is onmiskenbaar aanwezig. Wel voelde het geheel wat zwaar op de maag, en was duidelijk dat het wat meer luisterbeurten zou vergen om tekst en muziek verder te doorgronden. Maar die gitaarriff in She Lost Control was er sowieso een om in te lijsten.

Met die luisterbeurten en het doorgronden is het wel goed gekomen. Echo's, bijgeluiden, spuitbussen, de productie was op het moment zelf zeker niet in alles naar wens van de band maar het heeft de wereld een donker, beklijvend en zowel muzikaal als tekstueel zeer interessant debuutalbum opgeleverd waarvan de impact groter is geweest dan men in 1979 ooit had kunnen vermoeden.

Corbijn's Control heb ik inmiddels ook gezien, en ik verheug me er enorm op het voor mij nog onbekende Closer en de verzamelaar Substance (in die volgorde) aan te schaffen en te horen. Wat is het toch heerlijk om enerzijds belachelijk laat iets briljants te ontdekken, maar daardoor de mogelijkheid te krijgen om (liefst in de goede volgorde) voor het eerst een album te kunnen horen wat voor anderen al decennia gesneden koek is. Voor mij is het nog heel even een alternatief 1980, reikhalzend uitkijkend naar het moment dat ik Closer voor het eerst in m'n handen zal hebben en horen. Over unknown pleasures gesproken.

Unknown Pleasures is duidelijk een album dat steeds beter wordt naarmate je het vaker hoort en wanneer het steeds meer duidelijk wordt wat de betekenis achter de teksten is. In eerste instantie zijn het de losse nummers als Shadowplay en She’s Lost Control die veel indruk maken, maar al snel wordt duidelijk dat dit album als een geheel het meest tot zijn recht komt.

Een aantal aspecten maken dit album voor mij gedenkwaardig. Zo zijn er de doffe knallen die uit de drums komen, de beklemmende en vreugdeloze sfeer en teksten, de uitbarstingen en uiteraard de stem van Ian Curtis. Ondanks al deze lof, krijgt dit album (nog) geen 5 sterren. Deels komt dat doordat dit slechts voor een klein aantal albums is weggelegd, en deels vind ik het jammer dat Curtis zich op sommige momenten lijkt in te houden. Een plotseling uitbarsting zoals in Transmission, had dit album voor mij perfect gemaakt.

Voor een potje zwartgalligheid moet je bij Joy Division zijn. ”Unknown Pleasures” dompelt je onder in een duistere en donkere sfeer. Voordat ik verder ga, de termen zwartgallig, duister en donker bedoel ik hier overigens positief. Het begint direct goed met ”Disorder”. Het basloopje is gejaagd en zit je direct op de hielen en dan komt daar die dreigende gitaar overheen. Overigens zijn de basloopjes- en -lijnen van Peter Hook bijzonder fijn op ”Unknown Pleasures”. Als de stem van Curtis er zich dan in mengt, is het plaatje compleet. Curtis praat op je in, preekt, predikt, hypnotiseert en gaat onder je huid zitten. Dit alles zijn de ingrediënten voor een intrigerend album. Dat de muziek depressief en donker klinkt, wil niet zeggen dat ik er depressief van wordt. Het tegendeel is ook niet waar, maar het zijn vooral de dreigende donkere klanken in combinatie met de dito sfeer, die ”Unknown Pleasures” tot een meeslepend album maakt dat ik maar moeilijk één keer kan luisteren. Repeat dus gegarandeerd.

Na al die jaren besloten deze ook te verhogen naar 5*, omdat ik concludeerde dat de enige reden waarom ik dat nog niet had gedaan is dat ik Closer nog net iets beter vind. Echter, dit is ook gewoon een mesterwerk. De kick-off met de inventieve drumloop in Disorder, die weer terugkomt in She's Lost Control en Interzone, die dreigende gitaren en natuurlijk de geweldige zang van Ian Curtis; een absolute blauwdruk voor de postpunk. Merk ook dat nummers, die mij voorheen minder aanspraken (zoals Wilderness en Day of the Lords), over de jaren heen zijn uitgegroeid tot favorieten.

Joy Division

Joy Division is de naam die de Nazi’s gebruikten voor Joodse vrouwen die in de concentratiekampen als prostituees fungeerden. Mooie binnenkomer.
Tweede binnenkomer: Ian Curtis pleegde zelfmoord op 18 mei 1980. Redenen: hij was epileptisch en de aanvallen werden frequenter en heviger naarmate het werk toenam. Voorts lag zijn huwelijk in diggelen en stond de band aan een vooravond van een tournee door de USA. Bovendien was hij niet de meest vrolijke gast.
De tragedie van Ian Curtis was dat hij succesvol wilde zijn en dat hij dat op een week na heeft gemist. De single 'Love Will Tear Us Apart' werd een week na zijn dood uitgebracht en was de doorbraak van Joy Division in UK.

In de zwart-wit film Control van Anton Corbijn komt dit allemaal ook aan de orde. De film is gebaseerd op het boek van Deborah Curtis, de weduwe van. ‘Touching from a Distance’ verscheen in 1994. De film geeft een goed inkijkje hoe depressief de jeugd uit de arbeidersklasse toentertijd was. Het geeft ook aan hoe al die nieuwe ervaringen in combinatie met een instabiele gezondheid ertoe kan leiden dat het teveel kan worden. Het leuke aan de film was nog wel dat de filmacteurs die in de film optraden, de JD nummers beter speelden dan Joy Division zelf.

Ten tijde van Warsaw, de voorloper, en in het begin van Joy Division was de band nog een pure punkband.
Martin Hannett, de producer van beide Joy Division albums, heeft de sound van de band gemaakt. De belangrijkste ingrediënten waren een bas die de melodie speelde, een langzamer ritme waardoor meer lucht en daarmee sfeer werd gecreëerd, een gitaar die de accenten aanbracht en drums die om de muziek speelden; de drums volgden het ritme in plaats van deze te bepalen. Voeg daaraan toe de lage bariton van Curtis en dan krijg je de sound van postpunk, gothic postpunk beter gezegd.

Joy Division kwam op in een tijd waar de Sex Pistols ermee stopten, Thatcher inhoud gaf aan het begrip ontzorging, de Falklands oorlog op het punt van starten stond, massale stakingen uitbraken en skinheads de macht in de straat overnamen.
In het achterhoofd houdend dat Curtis uit de arbeidsklasse kwam, werd aan de sound teksten toegevoegd die als sleutelwoorden verval, angst, woede, duisternis, crisis, eenzaamheid hadden. Daarmee had Curtis aardig de tijdgeest te pakken van een groot deel van de Engelse bevolking. Het was eens iets anders dan het idee dat in muziek alleen maar over drugs, rebellie, jeugd, liefde gaat. Joy Division was na de punkjaren de eerste groep die deze pessimistische benadering toepaste.

Ik weet nog dat toen ik de plaat kocht het regende. Kortom sombere business passend bij de plaat. Maar met het eerst nummer ervan werd ik compleet weggeblazen door in eerste instantie het geweldige basspel en in tweede instantie door de hele sfeer van de plaat. Tot op dat moment had ik nog nooit zoiets gehoord.

Unknown Pleasures begint met de song ‘Disorder’. De eerste zinnen: ‘I’ve been waiting for a guide to come and take me my the hand/ Could these sensations make me feel the pleasures of a normal man?’. Ian Curtis was een normaal iemand maar de genietingen van een normaal iemand kende hij niet (en zo kom je op Unknown Pleasures). Slotzin is ook wel aardig: ‘I’ve got the spirit/But loose the feeling’.

Na Unknown Pleasures verscheen Closer. Closer werd uitgebracht na de dood van Curtis. Een toepasselijker titel voor het album had niet verzonnen kunnen worden. Zeker de laatste drie nummers van de plaat is complete grafmuziek. Ik ben nog een beetje te optimistisch om me daarin te laten meevoeren. Daarom is Unknown Pleasures voor mij de plaat.

Na de dood van Curtis zijn de drie bandleden doorgegaan als New Order, een groep die een belangrijke rol heeft gespeeld in synth dansmuziek van de jaren ’80 en ’90.

(Uit: Van Melancholie Tot Herrie – Jan Koenis)

De eerste dode in de popwereld die ik bewust meemaakte was Elvis Presley in augustus 1977, maar dat maakte niet veel indruk op me; een dikke meneer in een raar wit pak, zoals ik hem vooral kende. Nee, het overlijden van Ian Curtis in mei 1980, dát maakte indruk... Terwijl ik op dat moment nog nooit hun muziek had gehoord, voor zover ik me kan herinneren.
Dat laatste was niet vreemd. Zijn Joy Division was een obscuur bandje dat je nauwelijks op onze enige popzender Hilversum 3 hoorde; en áls het al gedraaid werd, dan vooral bij de VPRO met hun beperkte zendtijd. Unknown Pleasures was een album voor een select groepje muziekliefhebbers, mensen die ook bands als The Cure (debuut eveneens in '79) of The Sound (debuterend in 1980) waardeerden, namen die eveneens bij een nieuwe lichting new wave hoorden.
Dat zijn dood indruk op mij maakte, had ook te maken met het feit dat hij bij míjn generatie hoorde, niet veel ouder dan de tiener die ik was. Muziek waarmee ik mij identificeerde. Want over Joy Division had ik wel gelézen, uiteraard in Oor. Dit maakte grote indruk, artikelen die ik opzoog als een spons.

Pas in ’82 of ‘83 zou ik via de fonotheek hun debuut lenen, bereikbaar dankzij mijn zelfgespaarde platenspeler, waarvan de beste nummers op cassettebandje werden opgenomen. Opvallend was de verpakking: de grafische golven op de voorzijde, een ontbrekende bandfoto (dat miste ik), geen namen van groepsleden (miste ik ook) en de plaat kent geen A- en B-kant, maar een Out- en Insidekant. Alles bij elkaar geheimzinnig, dát was weer interessant.
De muziek maakte enerzijds grote indruk, anderzijds vond ik echt niet alle nummers leuk. Toen de cd rond 2015 zomaar in een kringloopwinkel stond en in mijn collectie belandde (heb ik vervolgens aan mijn oudste zoon gegeven in het kader van muziekeducatie) herkende ik onmiddellijk de vijf opgenomen tracks van toen: Disorder, Insight (met zijn lasergungeluiden, die ik eerder hoorde in o.a. tv-serie Battlestar Galactica), She’s Lost Control, Shadowplay en Wilderness. Vooral de uptempo songs dus.
Met name She’s Lost Control maakte indruk: met die onheilspellende stem van Curtis, ondersteund door een aparte drumsound (herinnerde mij aan Seventeen Seconds en Faith van The Cure) en een extreem rauw gitaargeluid klonkt verlatenheid wel zó heftig eenzaam, dát kwam binnen... Het was dit liedje dat ik opsloeg in mijn geheugen. In de decennia erna schoot dit donkere pareltje mij regelmatig spontaan te binnen.

Net als bij The Cure hoorde ik de somberheid en economische depressie van het Engeland van eind jaren ’70; bij Joy Division was dit nog sterker het geval. Voeg daarbij de voortdurende dreiging van een atoomoorlog en je hebt een perfecte soundtrack van die dagen.
Day of the Lords zou ik twintig jaar later herontdekken dankzij het album Hoarse van 16 Horsepower, gekocht bij één van de concerten die deze band in juni en augustus 2002 in Paradiso gaf. Toen viel het kwartje wél.

Inmiddels heb ik Unknown Pleasures op 2cd, waarop toegevoegd een concert van de band uit juli 1979. Ondanks de comeback van het vinyl ben ik namelijk nog steeds blij met de bonusvoordelen van de cd, zoals deze knallende liveset. Ook hier weer de beklemmende sferen van een Engeland in verval, werk- en troosteloosheid, de jaren Margaret Thatcher. Met bovendien een rauw maar enthousiast publiek.

Ian Curtis' voortijdige dood gaf Joy Division een enorme boost en het aantal berichten bij dit album (dit is pagina 51 op MuMe!) bewijst de indruk die muziek en sfeer sindsdien hebben gemaakt.
Qua sterrenwaardering beperk ik me tot de muziek, maar Unknown Pleasures is veel meer dan wat de oren horen: een tijdsdocument dat noten overstijgt.

Als ik deze plaat probeer te draaien met frisse oren (en dus alsof ik hem niet al 40 jaar ken) valt mij vooral op wat een onwaarschijnlijk knap huwelijk dit is tussen "primaire elementen" (eenvoudige en soms synthetisch klinkende drumpartijen, een zware dominante bas die vaak de melodie draagt, bijna onbewogen zang, en teksten vol wanhoop, agressie en frustratie) en zeer genuanceerde arrangementen (zeer inventieve riffs en melodielijnen van een gitaar die vaak rauw is maar op elk nummer toch nèt even weer anders klinkt, een atmosferische produktie die toch nergens de oerkracht van de muziek aantast of retoucheert, sterke beeldende teksten, en talloze regels die op de meest ongelegen momenten in mijn hoofd opduiken: "I've got the spirit but lose the feeling", "Where will it end?", "But I remember when we were young", "We'll share a drink and step outside", "Confusion in her eyes that says it all", "Trying to find a way to get out!", "We... were strangers...").
        Merkwaardig genoeg zijn die frisse oren die ik in het begin noemde eigenlijk helemaal niet zo'n opgave, want hoewel veel elementen hiervan opduiken in talloze latere postpunk-bandjes (zware bas, atmosferische produktie, sombere insteek, donkere drums) is deze plaat ook los van z'n gigantische reputatie nog altijd uniek en bijna one of a kind vanwege de simpele maar geweldige composities, de onnavolgbare sound, de tastbare aanwezigheid van Ian Curtis, de compromisloze vormgeving (zowel qua sound als qua hoezen), de Spartaanse soberheid en het intense levensgevoel dat voor veel mensen misschien voornamelijk deprimerend is maar voor mij persoonlijk eerder troostend ("ah, er is kennelijk iemand die dingen net als ik ervaart") en weldadig (omdat de muziek zo mooi en zo krachtig is).
        Natuurlijk valt dit album niet te waarderen zonder op een bepaalde manier een houding tegenover de somberheid ervan te bepalen. Wanhoop in kunst, zegt Fathead hierboven (op 28-2-2017), en dat vind ik wel goed geformuleerd: vanuit Curtis gezien muziek als een schild, misschien een protest, misschien een manier met zijn demonen in het reine te komen, "het monster in de bek kijken". Vanuit de luisteraar gezien? In mijn omgeving zag ik indertijd de herkenning en de bevestiging van het eigen levensgevoel, maar toch ook mensen die dansen op She's lost control als bevrijdend ervoeren. Misschien was dat ook de kracht van deze band: grafmuziek voor wie het niet kon waarderen, maar veel verschillende dingen voor wie er wèl door geraakt werd.

Ik sprak onlangs nog iemand die JD ook te depressing vond, die hield het liever bij New Order; veel vrolijker. Voor mij begon de JD adoratie wel veel later (als ik het niet mis heb, met de film 'Control' van Corbijn), maar nu wil ik niet meer zonder.
Nog altijd heb ik periodes metal, avant-garde, akoestisch, of helemaal even niks. Onlangs een korte maar hevige periode XTC, maar dat is een beetje over. Joy Division is een vaste waarde geworden; het is zo direct, oprecht, rauw, en raakt precies de juiste snaar.
Ian Curtis mag best als held gezien worden, misschien duikt ie nog wel es op in mijn Top 10 Artiesten. Die hele suïcide link is best te begrijpen, maar deze muziek is gewoon springlevend! Teksten ben ik niet heel erg ingedoken, maar zo af en toe lees ik er eentje mee; best interessant en ook mooi.

(Dik) 5 sterren natuurlijk.