Miles Davis - E.S.P. (1965)

Met: Miles Davis (trompet); Wayne Shorter (tenorsax); Herbie Hancock (piano); Ron Carter (bas); Tony Williams (drums)

In het najaar van 1964 verneemt Miles Davis dat tenorsaxofonist Wayne Shorter de Jazz Messengers (van Art Blakey) heeft verlaten. Hij laat hem eersteklas overvliegen naar New York, en voegt hem toe aan zijn eigen band, waarmee het ‘Tweede Grote Kwintet’ een feit is.

Volgens Davis’ autobiografie had John Coltrane zelf al Shorter als zijn opvolger getipt, toen Trane er onderuit probeerde te komen in het voorjaar van 1960 mee op tournee te moeten naar Europa. In het najaar van 1962 speelde Shorter voor het eerst mee op een opname van Davis, op een kerstplaat waarover Davis zei: ‘Hoe minder we erover zeggen, hoe beter’ (daarom volstaan we met een linkje). Davis was wél onder de indruk van Shorter, maar het zou nog twee jaar duren voordat hem kon rekruteren.

Met alle lof die Davis krijgt toegezwaaid als iemand die zo geweldig was in het strikken van nieuw talent voor in zijn band, lijkt hij de paar jaar daarvoor veelal te worden afgeleid door sores in de privésfeer (zo ondervindt hij veel lichamelijke klachten door hemofilie, en overlijden zijn beide ouders). Zijn reputatie als muzikant is intussen genoeg om te zorgen dat om hem heen, bijna als vanzelf, een van de meest getalenteerde bands van de jaren zestig ontstaat: bijna zoals een ster zwervende planeten in een baan om hem heen vangt. Williams en Carter zijn grote fans die in bevriende bands spelen, Hancock wordt door Donald Byrd meegenomen naar een feestje in Davis' huis.

Maar wat je verder ook van Miles Davis vindt, hij verdient enig respect voor het feit dat hij -wederom- er niet voor kiest een slap aftreksel te maken van eerdere successen om zoveel mogelijk geld binnen te harken, maar bewust kiest voor jong talent en frisse ideeën.

En ideeën heeft de band genoeg: de muziek klinkt, ruim vijfenhalf decennium later, nog altijd spannend en avontuurlijk. Daarbij lopen Williams en Shorter voorop als pioniers, terwijl Carter en Hancock de fundering in de gaten houden, en hier en daar verfraaien. Miles Davis zelf pakt genoeg momenten in de spotlight, maar het spreekt voor hem dat er meer dan voldoende ruimte overblijft voor anderen, waardoor dit echt klinkt als een band van vijf gelijkwaardige muzikanten.

Met alle polyritmiek, spelletjes met structuur, wat meanderende solo’s enz., vind ik de platen van het tweede kwartet, afhankelijk van mijn bui, soms eerder ‘interessante muziek’ dan ‘mooie muziek.’ Bij een herwaardering van E.S.P. werd dat beeld wel een beetje bevestigd, voornamelijk op de oorspronkelijke A-kant. Bijvoorbeeld bij het titelstuk dat de plaat opent (één van Shorters eerste composities voor de band), dat iets te veel in artistiek gestoei blijft hangen, of het wat richtingloze ‘Little One’ (later dat jaar door componist Hancock in een wat spannendere versie opgenomen voor zijn Maiden Voyage).

Zelfs op die momenten valt er nog genoeg te genieten van E.S.P., op momenten dat ik de focus heb om me te concentreren op het belachelijk hoge spelniveau (met name in de ritmesectie). En op de B-kant wordt met ‘Iris’ en het schitterende ‘Mood’ alsnog de honger naar ‘mooi’ gestild. Ik ben wel benieuwd of bij (her)waardering van de volgende platen van het ‘Tweede grote kwintet’ blijkt dat ik wat vaker echt in het hart wordt geraakt, in plaats van alleen in het hoofd.