Led Zeppelin - Physical Graffiti (1975)

Geweldig album van Led Zeppelin, toch kun je aan de stem van Plant horen dat niet alle nummers uit dezelfde periode komen. Bij de nummers uit 1974 kun je toch wel horen dat ie een klein beetje schor is, terwijl die bij een nummer als Night Flight (opname sessies LZ IV) gewoon nog hoge uithalen doet.

Verder is het opvallend dat nummers als The Rover en Houses of the Holy het album Houses of the Holy niet hebben gehaald, maar dat komt dit album dan alleen maar ten goede. Ook bij deze nummers klinkt de stem van Plant nog feller dan de nummers uit 1974.

Al met al 4,5 sterren voor dit album, die tot het einde blijft boeien. Mijn favorieten van dit album zijn The Rover, Kashmir en Ten Years Gone.

Heerlijk is dat. Alleen thuis, Knoerdhard 'In My Time Of Dying' aanzetten en 10 minuten lang luchtgitaren en luchtdrummen tegelijk. Sommige mensen joggen 10 minuten, ik zet dat nummer op en kan daarna bezweet gaan douchen. Klaarkomen is er niks bij..

Wat een divers album is het toch! Het heeft alles: heerlijke hard rock-nummers die op het eerste gehoor redelijk standaard lijken maar die zo lekker hard beuken dat ze toch anders zijn (Sick Again, The Wanton Song, Night Flight, The Rover, Custard Pie, Houses of the Holy), blues rock (In My Time of Dying), funk (Trampled Under Foot), progressive rock (Kashmir, In The Light), country (Black Country Woman), rock and roll gebaseerd op de 50's (Boogie With Stu), heerlijke ballads als Down By The Seaside (lekker dromerig) en het geniale, epische Ten Years Gone (doet me denken aan Pearl Jam's "Black", vooral dat einde), en het bezit ook een lekkere instrumental: Bron-Yr-Aur. Wat heeft dit album eigenlijk niet? Slechte nummers.

Dit blijft mijn favoriete dubbelaar ooit samen met Disintegration van The Cure en blijft een vaste waarde in m'n top 10. Dit album is zo speciaal en ongeëvenaard, niet alleen door de iconische en originele hoes, maar ook doordat er veel outtakes opstaan die eerdere Zeppelin-albums niet hebben gehaald. Dat deze nummers dus 'outtakes' zijn vind ik vreemd, omdat ze even goed zijn als alle andere geniale Zeppelin nummers van hun eerste vijf albums, die ik ook allemaal zeer goed vind. Toch blijft dit mijn favoriete Zeppelin, gewoon omdat er meer nummers opstaan en er geen enkele misser op te vinden is.

Om af te sluiten: "Kashmir" wordt onterecht als de enige klassieker op dit album gezien! Deze recensie is trouwens vrij spontaan geschreven, zonder kladversie. Dus ook een beetje zoals Led Zeppelin 'In My Time of Dying' hebben opgenomen

Een afwijkend geluid...

Om de een of andere reden herinner ik me dat de recensent in de Muziek Expres hier in 1975 2½ (van de 5 mogelijke) sterren aan gaf. Toen kende ik de plaat nog niet, maar nu ik hem inmddels wèl ken kan ik me eigenlijk wel heel goed in die half-om-half-waardering vinden. En dat heeft er dan niet eens mee te maken dat slechts de helft van dit album uit nieuwe nummers bestaat en dat Page de rest van de plaat opvulde met outtakes (hetzij om die ook ergens onder dak te kunnen brengen, hetzij om een dubbelelpee als magnum opus te kunnen presenteren), maar enkel en alleen met het feit dat er zoveel matige muziek tussen zowel de nieuwe als de oude nummers staat.

De beste nummers zijn ouderwets sterk. The rover wordt gedragen door een vunzige gitaarriff, Ten years gone is een zeer ontroerend liefdesliedje, en Kashmir, wel, daar zal iedereen z'n eigen mening over hebben, het staat in ieder geval zó op eenzame hoogte wat betreft de favoriete nummers op deze plaat van de MusicMeter-gebruikers dat ik er geen woorden meer aan vuil zal maken.

Aan de andere kant staat wat ik (als één van de weinigen hier) het dieptepunt van de plaat vind, de uitgerekte blues van In my time of dying, waarin veel te weinig gebeurt, en wát er dan gebeurt kan me nauwelijks boeien (op zijn debuutalbum maakte Dylan hier met één gitaartje heel wat pakkenders van in minder dan een kwart van de tijd).

Daartussenin staan dan de vele nummers die variëren van sterk (Houses of the holy, Trampled underfoot ondanks een enigszins richtingloze clavinetsolo, Night flight, The wanton song) tot redelijk (Custard pie, Boogie with Stu), plus nog een paar tracks die in potentie wel interessant zijn maar die me in praktijk koud laten, zoals In the light (ook weer veel te lang opgerekt voor een nummer met zo weinig muzikale ideeën) en Down by the seaside (waarvan de refreinregel "The people turned away" maar niet echt ontroerend of aansprekend wil worden).

Een rare verzameling die als "echt" album bezien vrijwel geen onderlinge samenhang vertoont, maar als losse nummers beschouwd zitten hier diverse briljantjes tussen de voor Led Zeppelin-begrippen te hoge concentratie doorsneemuziek. Toch geef ik zelf meer dan die twee-en-een-halve ster, want na de "zware" eerste CD bevat de tweede CD zoveel verrassingen (dat leuke orgeltje op het poppy Night flight!), zoveel experimenten en zoveel verschillende gevoelssferen (Bron-Yr-Aur, Boogie with Stu, Black country woman) dat dit album daardoor ondanks alles toch meer dan de som van z'n delen wordt. Maar dit het beste Led Zeppelin-album noemen, zoals zoveel gebruikers hier doen, daar kan ik niet bij.

Overigens waardeert de All Music Guide de eerste zes albums van Led Zeppelin allemaal met het maximum aantal sterren, dus ook Physical graffiti. Dat ik in mijn oordeel over deze plaat een uitzondering ben is me wel duidelijk.
 

Deze dubbelaar van Led Zeppelin is er eentje met twee gezichten. En dan bedoel ik niet tussen goed en slecht, maar een verschil in sfeer tussen de eerste helft en de tweede helft. De eerste helft van "Physical Graffiti" staat vol met epische rock songs in de beste traditie van Led Zeppelin. De riff van "The Rover" is heerlijk classic rock. Op "In My Time of Dying" klinkt Jimmy Page verschrikkelijk lekker bluesy met zijn slidegitaar, en later groeit dit nummer uit tot epische proporties met prachtig gitaarwerk. Een van de beste nummer van Led Zeppelin als je het mij vraagt. "Trampled Underfoot" funkt heerlijk met een zeer dansbaar en catchy gitaarriff. En dan, tja, "Kashmir", wat een geweldig nummer is dat toch. Die riff is memorabel en de toevoeging van oriëntaalse invloeden zorgt voor een prachtige mystieke sfeer. De ritmesectie van Bonham en Jones is ijzersterk en Plant levert een buitengewone vocale prestatie. Eigenlijk klopt alles aan "Kashmir". Dan begint de tweede helft van "Physical Graffiti". Vanaf hier worden de liedjes rustiger en met een weidser geluid. De diversiteit aan stijlen neemt ook toe. Invloeden uit de folk en country worden duidelijk hoorbaar. Wordt het hierdoor slechter? Nee dat vind ik niet, maar laat ik wel duidelijk stellen dat ik het eerste gedeelte van "Physical Graffiti" prefereer. Dat betekent niet dat ik het tweede deel skip. Integendeel, want ook op deel 2 van dit dubbelalbum staan fantastische liedjes, waarbij "In the Light", maar met name "Ten Years Gone" heel mooi zijn. Uiteindelijk vind ik dat "Physical Graffiti" zeker niet onder doet voor de voorgaande Led Zeppelin albums en is dit dubbelalbum een gelijkwaardig onderdeel van het indrukwekkende oeuvre van Led Zeppelin.

Nu ik de afgelopen weken echt goed kennis heb gemaakt met Physical Graffiti, lijkt het erop dat Led Zeppelin III zijn status als mijn favoriete Zeppelinalbum kwijti is geraakt.
Ik had PG al eerder geluisterd, maar toen wist het mijn aandacht niet te bewaren. Ongetwijfeld een combinatie van heel veel muziek en niet aandachtig genoeg luisteren. Door eerst de eerste schijf te luisteren, en pas toen ik die goed kende door te gaan naar de tweede, werd dit album een makkelijk behapbaar geheel.

Het eerste deel van het album is me het best bevallen. Custard Pie, het opstuwende The Rover en Kashmir zijn de hoogtepunten op PG. Met name dat laatste nummer had wat mij betreft nog wel wat langer door mogen gaan (dan had er misschien een minuutje van Trampled Under Foot afgeknipt kunnen worden). Fantastich nummer, ook al moet ik altijd wel even denken aan ‘Come with Me’ van Jimmy Page en de artiest die zich toen Puff Daddy noemde als ik Kashmir hoor. Het enige minpunt op de eerste schijf is wat mij betreft Houses of the Holy: teveel een herhaling van een simpel riffje. Tot overmaat van ramp doet het nummer me ook nog aan Misty Mountain Hop denken (laat Hans Brouwer het niet horen) qua geluid.

Het tweede deel van het album rockt minder, maar is gevarieerder. En toch ook wat minder dan het eerste deel. De hoogtepunten laten hier niet lang op zich wachten: In the Light is een sterke, epische opener. Down By The Seaside begint niet erg sterk, maar de wending na 2 minuten geeft het iets extras. Ook het melancholische, of noem het sentimentele, Ten Years Gone bevalt me goed.
Daarna is de koek wat mij betreft wel op: een aantal degelijke rocksongs, en twee nummers die ik maar als vulling zal beschouwen in de vorm van Boogie With Stu (is dit een flauwe parodie?) en Black Country Woman (traag, er gebeurt te weinig naar mijn mening, en Plant klinkt vooral als een oude zeurende man).

Alle goede nummers bij elkaar zouden makkelijk in vier en een halve ster kunnen resulteren. Dat zit er nu niet in. Toch brengt Led Zeppelin hier heel veel kwaliteit, dus minder dan vier sterren kan ik niet geven.

4.0*

Recensie op de krenten uit de pop:
De krenten uit de pop: Led Zeppelin - Physical Graffiti, 2015 Edition - dekrentenuitdepop.blogspot.nl

De serie waarin het werk van Led Zeppelin opnieuw wordt uitgebracht is inmiddels aanbeland in 1975.

De Britse band had op dat moment al vijf klassiekers op haar naam staan. Na Led Zeppelin I, II, III, IV en Houses Of The Holy twijfelde niemand meer aan de band die in een paar jaar tijd was uitgegroeid tot één van de grootste rockbands allertijden.

Met name op Houses Of The Holy had Led Zeppelin nadrukkelijk haar vleugels uitgeslagen en geëxperimenteerd met meerdere genres, die allemaal perfect bij de band bleken te passen.

In 1975 was Led Zeppelin een geoliede machine met een briljant gitarist, een groots zanger en een ritmesectie waar andere bands alleen maar van konden dromen. Het wachten was op de volgende klassieker van de band, maar die liet op zich wachten. Led Zeppelin had na Houses Of The Holy een sabbatical genomen en bovendien tijd geïnvesteerd in het opzetten van een eigen platenlabel.

Bijna twee jaar na Houses Of The Holy en precies 40 jaar geleden verscheen echter Physical Graffiti. Omdat de band voor de afwisseling de tijd had genomen voor het opnemen van de nieuwe plaat, lag er een berg materiaal op de plank. Physical Graffiti werd dan ook een dubbelalbum en het is een dubbelalbum dat inmiddels bekend staat als één van de klassiekers uit de geschiedenis van de rockmuziek.

Physical Graffiti opent opvallend rauw en stevig. In de drie tracks op de eerste plaatkant domineert de bluesy hardrock waarmee de band een paar jaar eerder had gedebuteerd en ontbreken de uitstapjes richting andere genres. Daar is niks mis mee, want wat klinkt Led Zeppelin op deze eerste plaatkant hecht en gedreven. Het gitaarwerk is om van te watertanden, de ritmesectie is moddervet en Robert Plant zingt nog beter dan op de vorige platen van de band. Het levert monumentale muziek op.

De uitstapjes buiten de gebaande paden keerden terug op de tweede plaatkant waarop Led Zep experimenteert met wat lichtvoetigere rock, een flinke dosis funk en invloeden uit de Oosterse muziek. Met name die laatste invloeden maakten indruk en leverden uiteindelijk één van de beste Led Zeppelin tracks aller tijden op: Kashmir.

De critici waren destijds minder te spreken over de derde en vierde plaatkant van Physical Graffiti. Persoonlijk ben ik het daar niet mee eens. De derde en vierde plaatkant van de zesde plaat van Led Zeppelin zijn misschien wat minder overweldigend dan de eerste twee plaatkanten, maar er valt wel degelijk veel te genieten, zeker voor een ieder die Led Zeppelin graag buiten de lijntjes ziet kleuren.

Op de derde plaatkant van Physical Graffiti is er meer ruimte voor invloeden uit de folk en de psychedelica, terwijl op de laatste plaatkant de rauwe bluesy rock weer domineert.

Physical Graffiti is inmiddels veertig jaar oud, maar de plaat staat nog altijd als een huis. De geremasterde versie klinkt ook dit keer weer geweldig en voor de echte liefhebber staat er weer het nodige bonusmateriaal klaar. Zelf beperk ik me bij voorkeur tot de hoofdschotel en die klinkt fantastisch.

Met Physical Graffiti had Led Zeppelin zes klassiekers op haar naam staan en leek het klaar voor veel meer. Donkere wolken pakten zich echter samen boven de gevestigde orde van de rockmuziek en de volgende keer dat Led Zeppelin op zou duiken waren de tijden veranderd. Het niveau van Physical Graffiti zou Led Zeppelin nooit meer benaderen, maar op haar laatste meesterwerk presteert het op de toppen van haar kunnen. Het leverde een plaat op die nog altijd gekoesterd moet worden. Erwin Zijleman

Frustrerend album dit. Het heeft een flinke hoeveelheid van de beste momenten uit het hele Led Zeppelin oeuvre, maar vanwege de spreiding over twee lp's kun je erop wachten dat het op een gegeven moment allemaal instort. En ja, dat gebeurt ongeveer vanaf The Wanton Song, vanaf welk punt ik het allemaal helemaal niets meer vind. Daarvoor hebben we wel The Rover, Kashmir, In My Time Of Dying en In The Light als absolute hoogtepunten. Had gewoon een enkel album moeten zijn met de beste nummers, dan had ik het de beste uit de hele discografie genoemd.

Voorlopige tussenstand:
1. Led Zeppelin IV
2. Led Zeppelin II
3. Houses Of The Holy
4. Led Zeppelin
5. Physical Graffiti
5. Led Zeppelin III

Ik reken mezelf ook niet tot de liefhebbers van dit album. Sure, er staan goede songs op. Ik vind The Rover en In My Time Of Dying best tof. Ik vind het ook prima dat Led Zeppelin flink wat experimenteert. Het probleem is alleen dat niet alles dan maar op plaat gekwakt hoeft te worden. Met de zeven a acht beste songs heb je inderdaad een uitstekend album.

Ik kan misschien nog wel het meest vooruit met de psychedelische songs van het tweede deel. De keyboards blijken een verrassend leuk onderdeel te zijn van In The Light. Toch blijf ik het grootste deel niet bijzonder vinden. Het mag dan grotendeels degelijk gespeeld te zijn, maar ik blijf het idee hebben dat meer mensen stemmen voor de bandnaam en de status dan voor de inhoud. Echt heel bijzonder is Custard Pie niet hoor. Doorsnee rock die niet slecht is, maar ook geen deuk in een pakje boter slaat. Kashmir doet dat voor mij ook niet. Ik snap wel dat dit de grote favoriet van velen is, maar Puff Daddy heeft dit redelijk verziekt voor mij. Waar Led Zeppelin de eigen ruiten ingooit, is Boogie With Stu. Ik zie hier zelfs niet de humor van in, laat staan de noodzaak. Ik begrijp het nut van dit album niet. Er staan een aantal redelijk goede songs op, veel filler en een enkel kutnummer. Voor mij was dit Led Zeppelin's tweede kans en ze hebben 'm niet gegrepen.


Tussenstand:
1. Led Zeppelin IV
2. Led Zeppelin II
3. Led Zeppelin
4. Led Zeppelin III
5. Physical Graffiti
6. Houses Of The Holy

Ben nooit écht een hardrockliefhebber geweest, en heb Led Zeppelin altijd het meest interessant gevonden als ze rare (en soms tegelijkertijd heavy) uitstapjes maakten (Kashmir, When the Levee Breaks). Zo min mogelijk bluesy hard rock voor mij

Deze plaat split voor mij voorlopig lekker tussen deze twee modi:
Naast Kashmir bevat dit album nog meer melodische uitgewerkte rockers, zoals The Rover, Ten Years Gone en In the Light. Daarnaast staan er ook heerlijke pop, psych en soul-excursies op als Down by the Seaside, Night Flight, en Houses of the Holy.

En dan is er nog het mooie meditatieve instrumental Bron-Yr-Aur.

Merk ook wel dat de hoes een hoop doet om het album een coherent en geaard gezicht en te geven, want stilistisch wil het best wel uiteenlopen.

Ik heb de albums van Led Zeppelin (na het onvermijdelijke Stairway to Heaven) leren kennen met met Led Zeppelin II. Dan is Physical Graffiti toch een teleurstelling. Het zal wel aansluiten bij de groep op hun hoogtepunt (Plant en Page waren blijkbaar toch enorm tevreden), maar het mist wat avontuur. Langs de andere kant is dit wel kwaliteit natuurlijk, de band is gewoon goed. Met dit album alleen zou de band me niet overtuigd hebben.

Prima als dat zo lijkt, maar ik ga er in deze reeks beter voor zitten dan ik doorgaans doe bij het beluisteren van muziek, dus in die zin heeft het voor mij al veel meerwaarde. Het voelt minder als consumeren, wat met Spotify en alle muziekgames op deze site voor mij de laatste tijd de overhand begon te krijgen. Daarom vind ik het bewust luisteren langs deze route een verademing. Ik ben bewuster met de muziek inclusief de context en achtergronden ervan bezig en luister ook een stuk actiever en aandachtiger.

Dat gezegd hebbende ga ik mezelf natuurlijk geen dwangbuis aantrekken, dus als mijn aandacht verslapt ga ik mezelf niet regelmatig in mijn arm blijven knijpen of iets dergelijks. Dan is dat blijkbaar wat er bij dat album met me gebeurt. Soms gaan na twee of drie beluisteringen steeds meer details opvallen, en soms schuift een album juist wat meer naar de achtergrond. Niets mis mee lijkt me, het is tenslotte geen objectieve wetenschap.

In dezelfde categorie: het lijkt soms alsof mensen meer over losse zinnen uit reviews vallen als ze het met de algehele teneur van de recensie oneens zijn.

Het zal misschien wat vloeken in de Zeppelin-kerk zijn maar Physical Graffiti is mijn favoriete Led Zeppelin plaat. Dat komt ook wel doordat mijn vader mij ergens midden mijn tienerjaren zijn oude Sony-platenspeler cadeau deed met zijn oude koptelefoon. In de avond als hij aan het werk was sneakte ik zijn kamer in en pakte ik een aantal platen uit de kast, bij de eerste lichting zat deze en sindsdien gaat er eigenlijk geen maand voorbij dat ik hem niet een keer in zijn geheel draai. Maar ik wil het vooral even hebben over 1 nummer.

Als ik ooit een top 10 van beste nummers ooit zou moeten maken dan staat 'In my time of dying' sowieso ergens in de top 5. De drums, wauw, de drums Natuurlijk de zang, buitenaards, het basloopje, hemels, de elektrische gitaar, lekker maar luister eens intens naar de drums, man man man. Vanaf 3:50 begint voor mij echt het vuurwerk. Ja, er staan vast bekendere of in de breedste zin genomen 'betere' nummers op de eerste paar platen maar jongens jongens hoe kan een nummer zo bizar goed zijn?

De gitaarsolo's die halverwege het nummer zitten, elke keer weer kippenvel. Ken je dat gevoel bij muziek dat je weet dat er iets geweldigs aan zit te komen je al een beetje 'voor' kippenvel krijgt? Dat heb ik ergens rond de 4:30 bij dit nummer, ik weet na honderden keren al wat er aan zit te komen en toch elke keer.. kippenvel. En dan vanaf 7:00, de drums, jongens die drums alsof er iemand met een moker op slaat, heerlijk. Robert zijn "Oh my Jesus" en dan dat moment op 8:34 dat die drums er weer inkomen, op 8:50 die tikken op de crash, nahhhh. En om er nog een muzikale strik eromheen te doen is de laatste minuut pure hard-rock hemelsheid.

In my time of dying mogen ze 'In my time of dying' aanzetten want ik heb elke keer als ik het hoor het gevoel dat ik uiterst gelukkig mijn laatste adem uit zou slaan. Ongelofelijk.

Als tiener maakte ik begin jaren negentig kennis met de muziek van Led Zeppelin. Destijds vond ik het album Physical Graffiti wel aardig, was niet diep onder de indruk en vond de samenhang wat moeilijk. Echter, in de loop der jaren ben ik dit album steeds meer gaan waarderen. Sterker nog, afgelopen week de remasterversie op CD in huis gehaald.

Waar ligt dat aan? Misschien dat bepaalde gitaarritmes veel beter blijven hangen. Zo ben ik The Rover als een topnummer gaan beschouwen. Het is de manier waarop gedrumt wordt tegenover het gitaarwerk en de zang van Robert Plant. Trampled Under Foot, het nummer over motorrijden (Ik heb er zelf geen). Vlot, snel, strak tempo. Erg leuk om de Moogsynthesizer erin te horen. Kashmir, het blijft bijzonder hoe een zeer stevige rockband de klassieke muziek met licht Indiase elementen in dit nummer heeft omarmt. Trendsetter voor vele andere.

Opvallend blijft het verschil tussen de 'ene' zijde (t/m Kashmir) en de andere zijde. Het drieluik aan rustige nummers Bron-Yr-Aur, Down by the Seaside, en Ten Years Gone blijf is prachtig vinden. Alsof ik een mooi gevoel van weemoed krijgt. Down by the Seaside heeft de verrassende frisse tempowisseling om toch weer terug te keren in het startende tempo. Ten Years Gone, zoals sommigen omschrijven: een reflecteren nummer.

Het album is gevarieerd en blijft vele jaren later nog steeds met gemak overeind staan.

De beste Ledzep, of toch IV? Nee, toch deze, wat een variatie.